Lễ tưởng niệm GS Đoàn Viết Hoạt, Một Đời Đấu Tranh Vì Tự Do, Dân Chủ và Nhân Quyền cho Việt Nam

Westminster (Thanh Huy) – Tại phòng hội Phòng Thương Mại Thành Phố Westminster 14491 Beach Blvd Thành Phố Westminster vào lúc 6 giờ chiếu Thứ Sáu ngày 20 tháng 6 năm 2025 một buổi Lễ tưởng niệm Giáo Sư Đoàn Viết Hoạt đã được các thân hữu tổ chức. Buổi lễ do ông Larry Nguyễn, giám đốc Trung Tâm Chăm Sóc Người Cao Niên Sacramento (cơ quan bảo trợ), Luật Sư Đỗ Thái Nhiên trưởng ban tổ chức, điều hợp chương trình buổi lễ do MC. Nancy Nguyễn cùng nhóm thân hữu trong ban tổ chức có: Trần Trung Đạo, Larry Nguyễn, Trần Minh Phương, Nguyễn Thanh Hà, Cao Minh Châu, Vũ Đan Thy, Trần Anh, Nancy Nguyễn, Trần Minh Khôi, Tạ Văn Thành…

Lễ tưởng niệm để ghi nhớ và tỏ lòng thương tiếc Giáo Sư Đoàn Viết Hoạt một người đã trọn đời cống hiến tâm huyết cho nỗ lực xây dựng một Việt Nam dân chủ và thịnh vượng những đóng góp của giáo sư trong công cuộc đấu tranh cho tự do dân chủ và nhân quyền cho Việt Nam, kể từ thập niên 1960 cho đến khi ông qua đời năm 2025.

Sau nghi thức chào cờ và phút mặc niệm.

Tiếp đến Luật Sư Đỗ Thái Nhiên thay mặt ban tổ chức ngỏ lời chào mừng và cảm ơn Bà quả phụ Đoàn Viết Hoạt, quý vị quan khách và thân hữu đã đến tham dự lễ tưởng niệm.

Ông nói: “… Một tối mùa hè năm 1976 tôi gặp GS Đoàn Viết Hoạt trong trại tù Phan Đăng Lưu, tỉnh Gia Định Saigon. Tối hôm nay, mùa hè năm 2025 tại nơi đây,  tôi kính cẩn đứng trước di ảnh của GS Đoàn Viết Hoạt trong buổi lễ tưởng niệm GS với tất cả lòng tôn kính và thân ái.

Hồi tưởng mùa hè năm 1976 và những năm tháng kế tiếp, biết bao kỷ niệm xót xa nhưng thân mến lại trở về trong tâm trí tôi một cách sắc nét: Tôi là người may mắn đã từng được GS Hoạt trao truyền ngọn đuốc Duy Dân, đã từng cùng GS hiên ngang rước ngọn đuốc kia bước qua nhiều phòng giam, nhiều phòng kỷ luật với đủ loại gông cùm khắc nghiệt. Tại một tình huống sống rất hi hữu, tôi đã có cơ hội chứng kiến tận mắt, cảm nhận tận tim, thần sắc của GS Hoạt phó viện trưởng viện đại học Vạn Hạnh khi tiếp cận các loại nhục hình hiểm ác của nhà tù. Những lúc như vậy, đôi mắt của GS hơi nhướng lên như để ôm lấy như để nén xuống nỗi đau nhưng miệng vẫn mỉm cười: thoáng ngạo nghễ, thoáng đôn hậu. Đôi mắt nén đau kết hợp với miệng cười ngạo nghễ đã tạo thành một bó hoa tươi gọi là hoa máu của lịch sử. Hôm nay tại lễ tưởng niệm GS Đoàn Viết Hoạt, bên cạnh bó hoa lịch sử kia, tôi xin long trọng trình bày những nhận định chuẩn xác nhất về GS Đoàn Viết Hoạt, một Duy Dân nay đã rạng rỡ tiến vào thế giới của Duy Nhân.

Nói tới GS Đoàn Viết Hoạt, không thể không nói tới tư tưởng Duy Dân. Duy Dân đã gắn kết với GS Đoàn Viết Hoạt chẳng khác nào hoa mai vàng vươn mình tìm tới nắng hồng của mùa xuân. Đặc biệt trong email ngày 23-5-2025, tác giả Trần Trung Việt, một người bạn vong niên của GS Đoàn Viết Hoạt đã nêu lên một dấu hỏi, đại ý: phải chăng Lý Đông A và lý luận Duy Dân là sức mạnh siêu việt  đã giữ cho sư huynh Đoàn Viết Hoạt đứng vững qua chừng đó năm tháng tù đày?

 

Xin thưa: Duy Dân là tư tưởng giúp người đời tu học làm người, nhất là làm Con Người Việt Nam. Tư tưởng này được trình bày tinh vi, toàn diện và khoa học qua hai bộ phận lý luận:

 

Một là bộ phận tư tưởng, bộ phận này bao gồm: Tiền đề triết học, Qui luật triết học và Phương pháp luận.

 

Hai là bộ phận hành động, còn gọi là bộ phận hiến pháp học: Đây là bộ phận tổ chức và điều động tòan dân tham gia vào công cuộc  xây dựng một xã hội tam nhân: nhân bản, nhân tính, nhân chủ…

 

“Chưa hết, năm 1998 khi GS. Đoàn Viết Hoạt đặt chân lên đất nước Hoa Kỳ, công cuộc thăm nuôi kia vẫn nối dài bằng cách bà Trần Thị Thức dành ra 21 năm giảng dạy Việt ngữ tại bộ Ngoại giao Hoa Kỳ để có lương tiền vừa trang trải chi tiêu gia đình vừa giúp GS Hoạt di chuyển đây đó tiếp nối con đường phục vụ quê hương ... Tình yêu của bà Trần Thị Thức dành cho GS Hoạt  đúng là một quấn quyện tuyệt vời giữa tình yêu gia đình và tình yêu tha thiết với  nước non.

 

Hôm nay nhân lễ tưởng niệm GS Đoàn Viết Hoạt, chúng tôi nhóm thân hữu của GS Hoạt xin phép được mời bà quả phụ Đoàn Viết Hoạt, Trần Thị Thức vui lòng đứng lên để toàn thể quan khách  và thân hữu hiện diện tại hội trường này có cơ hội vỗ tay ca ngợi bà quả phụ Đoàn Viết Hoạt, một phụ nữ Việt Nam yêu nước, đảm đang, thông minh và can trường…”

 

Tiếp đến, bà quả phụ GS.Đoàn Viết Hoạt, Trong lời phát biểu Bà nói: “Tôi cùng anh Hoạt có cùng lý tưởng hoạt động trong hội sinh viên từ năm 1960, nên dù có đau khổ thế nào chúng tôi cũng giúp nhau đạt được lý tưởng đã mong muốn. Trong bao nhiêu năm, quý vị đã giúp anh Hoạt cùng chúng tôi trong những sinh hoạt đòi tự do, dân chủ và nhân quyền, may Trời cho tôi có sức khỏe và nghị lực để vừa nuôi con vừa giúp chồng đạt được lý tưởng cũng là lý tưởng của tôi. Đó là lý do vì sao hai chúng tôi luôn chịu khó vượt qua những khó khăn. Giờ thì anh ấy đã ra đi, tôi mất ‘người yêu lý tưởng,’ cũng rất là đau khổ cho gia đình…”

Sau đó ban tổ chức mời Bà Quả Phụ Đoàn Viết Hoạt và nhóm thân hữu lên thắp nhang tưởng niệm trước bàn thờ có di ảnh GS. Đoàn Viết Hoạt.

Tiếp đến là lời phát biểu của quý vị quan khách và thân hữu, trong đó có phần phát biểu của Tiến Sĩ Hà Thế Ruyệt, Ông Chánh án Nguyễn Trọng Nho những vị nầy đã nói về những kỷ niệm một thời với GS. Đoàn Viết Hoạt. Trong phần phát biểu, Nhà báo Đỗ Quý  Toàn, ông đã nói: “Đoàn Viết Hoạt là một anh hùng chống cường quyền không sợ hãi, hy sinh cả đời tư, gia đình của mình và sẵn sàng hy sinh mạng sống, thì đó chính là một anh hùng. Ngay khi Cộng Sản chiếm miền Nam, người thì tuẫn tiết, người bỏ chạy, người ở lại thì cam chịu, nhưng Giáo Sư Hoạt đã làm báo để chống lại chế độ Cộng Sản ngay trong nước, đi đâu cũng gặp công an! Trời sinh ra Giáo Sư Hoạt rất xứng đáng với tư cách một vị anh hùng trong lịch sử Việt.”

Xen lẫn chương trình có phần văn nghệ tưởng niệm do nhóm thân hữu trình bày.

Trong đó có phần đọc bài thơ của GS. Đoàn Viết Hoạt viết trong trại tù Phan Đăng Lưu vào tháng 6 năm 1978 như sau:

“Trong lòng ngàn những trại giam tăm tối/  Đang nhốt đầy hàng triệu con tim/  Có những cụ già tuổi đã chín mươi/ Những trẻ thơ ẵm bồng trong tay mẹ/  Những thiếu nữ tuổi xuân vừa hé/  Những thanh niên đang sức sống tràn đầy/  Nhưng hãy lắng nghe từ các phòng giam/  Từng trận cười ngạo nghễ hiên ngang/  Như thách đố mọi tham tàn bạo lực/  Ta nghe thấy trong tâm hồn rạo rực/  Như tuổi thanh xuân dào dạt sóng tâm tình/  Ta như thấy niềm tương lai thôi thúc/  Như hoa xuân ươm ngào ngạt hương lành/  Đất nước còn đây dân tộc còn đây/  Còn mãi mãi giòng sử xanh bất khuất/ Hỡi anh em đang trong vòng u uất/  Hãy vươn lên chào đón buổi bình minh/  Ngày thời đại mới chan hòa chân hạnh phúc.”

Giáo Sư Đoàn Viết Hoạt, sinh năm 1940 tại Hà Đông trong một gia đình cách mạng. Thân phụ ông chống cả thực dân Pháp và Cộng Sản, nên ông phải đổi từ họ Đỗ sang họ Đoàn, bị Tây bắt giam, hư một mắt. Anh cả của ông bị Cộng Sản thủ tiêu khi 15 tuổi, anh kế ở lại miền Bắc vì đòi quyền tự do dân chủ nên bị Cộng Sản bắt hai lần.

Năm 1954, ông theo gia đình di cư vào miền Nam Việt Nam. Năm 1961, sau khi tốt nghiệp tú tài, ông theo học Đại Học Sư Phạm Sài Gòn. Năm 1965, ông tốt nghiệp đại học và tham gia giảng dạy Anh Ngữ ở một số trường trung học như Nguyễn Đình Chiểu ở Mỹ Tho và Chu Văn An ở Sài Gòn. Năm 1966, ông được học bổng của Asia Foundation đi du học tại Mỹ, lấy bằng tiến sĩ Quản Trị Học Đường đại học Florida State University năm 1971. Về nước, ông giảng dạy tại Viện Đại Học Vạn Hạnh và giữ chức phụ tá viện trưởng cho đến năm 1975.

Ngày 29 Tháng Tám, 1976, ông bị nhà cầm quyền CSVN bắt giam 12 năm không xét xử. Ngày 9 Tháng Hai, 1988 ông được phóng thích cùng với một số tù nhân “cải tạo.” Từ đầu năm 1989, ông cùng một số chiến hữu vận động nhân quyền và dân chủ cho Việt Nam qua Diễn Đàn Tự Do. Ngày 17 Tháng Mười Một, 1990, ông bị bắt lần thứ hai và bị kết án 20 năm tù giam. Nhờ sự vận động của cộng đồng hải ngoại khắp nơi trên thế giới và sự can thiệp của quốc tế, CSVN giảm án xuống còn 15 năm. Tháng Tám, 1998, bị đưa đi “cải tạo cưỡng bức,” ông tiếp tục đấu tranh trong nhà tù, từ Thung Lũng Tử Thần Trại Đầm Đùn, Hàm Tân. Ông bị biệt giam hơn bốn năm tại trại tù Thanh Cẩm, Thanh Hóa.

Theo lời khuyên của gia đình và bằng hữu, ông chấp nhận tị nạn tại Hoa Kỳ vào Tháng Mười, 1998, nhận lời mời làm nghiên cứu về nhân quyền và dân chủ cho đại học Catholic University, Washington DC. Ông từng đến nhiều quốc gia, tiếp xúc với nhiều nhà lãnh đạo chính trị, văn hóa xã hội, nhân quyền từ Hoa Kỳ đến Âu Châu, để vận động cho Việt Nam dân chủ và tự do phù hợp với môi trường hải ngoại và quốc tế trong thế kỷ 21. Đầu năm 2000, ông vận động cùng với nhiều nhà tranh đấu cho dân chủ, sáng lập Họp Mặt Dân Chủ, một mạng lưới dân chủ từ Hoa Kỳ, Canada đến Âu Châu để phát triển cho những nỗ lực vận động dân chủ cho Việt Nam.

Với giới trẻ, ông mang tâm huyết phát huy Duy Dân Chủ Nghĩa của Lý Đông A, với năm lời thề là “Giác Biện Chứng Lớn, Tu Tính Mệnh Ta, Cứu Dân Tộc Việt, Giúp Loài Người Yếu, và Cùng Vũ Trụ Hòa,” cùng một số thanh niên trẻ thành lập học hội để truyền bá tư tưởng Lý Đông A. Ông thành lập trung tâm nghiên cứu Viện Dân Chủ Cho Việt Nam, được Amnesty International công nhận là tù nhân lương tâm (1982), và là hội viên danh dự của các hội văn bút thế giới, và nhận nhiều giải thưởng quốc tế.

Tham dự buổi lễ tưởng niệm ngoài nhóm thân hữu còn  có: Hòa Thượng Thích Huyền Việt đến từ Texas, Ông Chánh Án Nguyễn Trọng Nho và phu nhân Giáo Sư Vân Bằng, Tiến Sĩ Hà Thế Ruyệt, Tiến Sĩ Lê Minh Nguyên, Giáo Sư Đoàn Ngọc Đa, Nhân Sĩ Lê Xuân Hùng, Giáo Sư Võ Văn Thiệu, Giáo Sư Trương Công Lập, Nhà Văn Không Quân Võ Ý, Bình Luận Gia Nguyễn Kim Bình, Đại diện Dân Biểu Trí Tạ, đại diện một số các chính đảng, cựu sinh viên Đại Học Vạn Hạnh, rất đông quý vị nhân sĩ trí thức trong cộng đồng, cùng giới trẻ hải ngoại, một số các cơ quan truyền thông và đồng hương thân hữu.