Ngày nay, có nhiều người lớn hơn bao giờ hết đang phải đối mặt với chứng rối loạn khả năng tập trung- thiếu khả năng chú ý, hay ADHD. Người ta nghi ngờ nguyên nhân chính của vấn đề này là do công nghệ hiện đại đang gây áp lực lên não bộ của họ.
Trong khi có gần 10% trẻ em được chẩn đoán mắc chứng ADHD, một phân tích tổng hợp gần đây từ nhiều nghiên cứu cho thấy gần 6.8% người lớn mắc chứng ADHD – tăng từ 4.4% vào năm 2003.
Russell Ramsay, đồng sáng lập chương trình Penn Adult ADHD Treatment and Research của Perelman School of Medicine thuộc University of Pennsylvania, cho biết: “Có khoảng 366 triệu người trưởng thành trên toàn thế giới hiện đang sống chung với ADHD, tương đương với dân số Hoa Kỳ”.
ADHD là một chứng rối loạn phát triển thần kinh mãn tính, với đặc trưng là người bị bệnh khó tập trung, năng động thái quá/thiếu kiểm soát bản năng hoặc cả hai. Lidia Zylowska, bác sĩ tâm thần tại University of Minnesota Medical School và là tác giả của cuốn sách ‘The Mindfulness Prescription for Adult ADHD’ cho biết, đây được coi là một chứng bịnh liên quan đến phát triển thần kinh vì “gen và giai đoạn phát triển ban đầu có thể khiến người ta phải đối mặt với căn bịnh từ nhỏ.”
Có một số giả thuyết giải thích cho tình hình ngày càng nhiều người trưởng thành mắc chứng ADHD, bao gồm cả kiến thức về bịnh đã trở nên tốt hơn và do chẩn đoán bị sót. Nhưng có một yếu tố môi trường chưa được nghiên cứu nhiều là: ADHD có liên quan đến công nghệ kỹ thuật hiện đại.
Jill RachBeisel, bác sĩ và trưởng khoa tâm thần học tại University of Maryland Medical Center, cho biết ở cả trẻ em và người lớn, các triệu chứng của ADHD có thể từ “rất nhẹ đến rất nghiêm trọng.”
Nguyên nhân gây ra ADHD vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng nghiên cứu mới nhất cho thấy vai trò quan trọng của yếu tố di truyền. “Có những yếu tố môi trường cũng có thể dẫn đến ADHD,” RachBeisel lưu ý.
Vai trò của công nghệ hiện đại
Giữa những yếu tố môi trường ít được nghiên cứu của ADHD ở người lớn là việc sử dụng công nghệ kỹ thuật quá mức. Một số nghiên cứu đã được công bố về chủ đề này, nhưng nghiên cứu vẫn đang diễn ra.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí y khoa Journal of the American Medical Association cho thấy việc thường xuyên sử dụng các phương tiện kỹ thuật số như mạng xã hội, game, tin nhắn và xem phim, nghe nhạc hoặc coi TV đang làm tăng nguy cơ phát triển các triệu chứng ADHD lên gần 10%. Các nghiên cứu khác đã đo lường sự liên quan giữa công nghệ và ADHD, bao gồm một nghiên cứu khám phá cách sử dụng các loại kỹ thuật hiện đại khác nhau giữa nam và nữ và nghiên cứu đo lường hậu quả về sức khỏe tâm thần do sử dụng công nghệ thường xuyên. Một nghiên cứu trên diện rộng cho thấy rằng để ngăn chặn những thiếu sót về sự tập trung liên quan đến việc sử dụng công nghệ kỹ thuật, nên hạn chế việc sử dụng điện thoại thông minh trong vòng 60 phút mỗi ngày.
Mối liên quan giữa việc sử dụng công nghệ kỹ thuật và các vấn đề về khả năng tập trung cũng có thể là do những người thường xuyên sử dụng công nghệ ít để bộ não của họ nghỉ ngơi ở chế độ mặc định.
Elias Aboujaoude từ Stanford University School of Medicine giải thích rằng “trong một thời gian dài, mối liên quan giữa ADHD và việc sử dụng công nghệ kỹ thuật nhiều là một câu hỏi hóc búa trong lĩnh vực của chúng tôi: Liệu người ta sử dụng công nghệ kỹ thuật nhiều vì họ bị ADHD và thấy cuộc sống ảo phù hợp với họ, hay họ bị ADHD do sử dụng công nghệ kỹ thuật quá mức?” Ông nói, những kinh nghiệm và nghiên cứu lâm sàng “ngày càng cho thấy giải thích sau phù hợp hơn.”
Một chứng rối loạn thường bị bỏ qua
Bất kể nguyên nhân gây ra ADHD ở mỗi người là gì, đây là một chứng rối loạn thường bị bỏ qua ở trẻ em và có thể mãi đến khi trưởng thành mới được chẩn đoán. Hiện tại, để được chẩn đoán là bị ADHD, các triệu chứng cụ thể phải được xác định trước 12 tuổi, theo ấn bản mới nhất của Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). Tuổi xác định đã được thay đổi từ 7 thành 12 giữa phiên bản thứ 4 và thứ 5 của DSM.
Nhưng điều đó không có nghĩa là phải được chẩn đoán trước 12 tuổi; mà chỉ cần có các triệu chứng đó ở trước độ tuổi đó, ngay cả khi các triệu chứng được xác định từ nhiều năm trước hoặc nhiều thập niên sau bằng cách xem lại các nhật ký cũ hoặc ghi chú của giáo viên, hỏi thăm các thành viên trong gia đình, hoặc bản thân bệnh nhân nhớ lại ký ức tuổi thơ của mình.
Margaret Sibley, giáo sư tâm thần học và khoa học hành vi tại University of Washington School of Medicine, cho biết: “Đôi khi người ta trưởng thành rồi mới được chẩn đoán là bị ADHD, vì các triệu chứng bị bỏ sót khi họ còn trẻ hoặc bị che giấu bởi các yếu tố khác.”
Những yếu tố như vậy bao gồm việc cha mẹ hoặc giáo viên không nhận ra các triệu chứng, hoặc trẻ tìm cách giải quyết, hoặc đơn giản là chưa có nhiều khó khăn để khiến người ta lo lắng.
Trẻ con thì thường quậy phá và do đó bị bỏ qua. Và khi đứa trẻ lớn lên, rời khỏi nhà và bắt đầu gặp khó khăn hoặc “nhận thấy rằng họ phải làm việc chăm chỉ hơn gấp hai đến ba lần để đạt được mức độ thành công tương tự như bạn bẻ đồng trang lứa.”
Triệu chứng ADHD ở người lớn
ADHD ở người lớn có khuynh hướng khác so với ở trẻ em. Craig Surman, bác sĩ và bác sĩ tâm thần, người điều hành chương trình nghiên cứu ADHD dành cho người lớn tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, nói rằng mặc dù tính cách bốc đồng và hiếu động thái quá của chứng rối loạn này thường giảm đi khi trưởng thành nhưng “những đặc điểm thiếu tập trung vẫn còn.”
Người lớn cũng thường kiểm soát sự hồi hộp tốt hơn và thường có kỷ luật hơn để hoàn thành công việc. Do đó, chứng rối loạn này thường biểu hiện khác nhau ở các nhóm tuổi khác nhau.
Các yếu tố khác ảnh hưởng đến ADHD ở người lớn
Có thể không đơn giản chỉ là việc các triệu chứng bị bỏ sót trong thời thơ ấu vì một số yếu tố, ngoài việc sử dụng công nghệ, một số việc khác cũng có thể góp phần hoặc gây ra các triệu chứng ADHD ở người lớn.
Những thay đổi nội tiết tố liên quan đến kinh nguyệt hoặc mãn kinh là một thí dụ khác và thường gây ra các triệu chứng ADHD ở phụ nữ. Phụ nữ trưởng thành là một trong những nhóm đối tượng bị sót nhiều nhất khi chẩn đoán ADHD và thường được cho dùng thuốc trị trầm cảm và lo âu trong khi thực tế, họ đang gặp các triệu chứng liên quan đến ADHD.”
Khuynh hướng các triệu chứng ADHD chồng chéo với các tình trạng sức khỏe tâm thần khác xảy ra không chỉ ở phụ nữ.
Ở người trưởng thành, ADHD hiếm khi đi một mình. Giống như cơn sốt có thể có nhiều cách giải thích khác nhau, vấn đề về khả năng tập trung có thể do những nguyên nhân khác nhau. Những hành vi và yếu tố như căng thẳng, hiệu ứng phụ của thuốc và ngủ không đủ giấc cũng có thể khiến chúng ta khó tập trung. Tương tự như vậy, các triệu chứng sức khỏe tâm thần hoặc thể chất khác bao gồm lo lắng, trầm cảm, tắc nghẽn hô hấp khi ngủ, thay đổi nhận thức liên quan đến tuổi tác và các vấn đề về tuyến giáp có thể giống với ADHD.
Phải làm gì?
Có nhiều cách để được giúp đỡ khi được chẩn đoán mắc ADHD. ADHD không được điều trị có thể gây ra nhiều vấn đề khác. Cần phải đánh giá thật cẩn thận. Các phương pháp điều trị thường bao gồm thuốc hoặc các phương pháp điều trị như liệu pháp hành vi nhận thức. Quý vị hãy nói chuyện với chuyên gia chẩn đoán và điều trị ADHD để xác định xem trường hợp của mình thì nên dùng thuốc hoặc các liệu pháp khác.
Về tác động của công nghệ kỹ thuật đối với ADHD, người trưởng thành mắc chứng ADHD cần phải thực hiện các bước tích cực sử dụng công nghệ một cách lành mạnh, chẳng hạn như giảm thời gian sử dụng điện thoại thông minh
Nói chung, khi được chẩn đoán và điều trị đúng cách, người mắc ADHD vẫn có thể thích ứng và thành công trong cuộc sống. (VB)
Nguồn: “Why are so many adults just now being diagnosed with ADHD?” được đăng trên trang nationalgeographic.com.
Gửi ý kiến của bạn