Hôm cuối tháng Hai vừa qua, Tòa Tối cao của bang Alabama phán quyết rằng: “Phôi đông lạnh là trẻ em.” Tuyên án này tuy chỉ có uy lực theo Hiến pháp và luật pháp ở Alabama, tuy nhiên, sự bắt đầu này tạo ra tiền lệ cho tất cả những vụ án vế sau của tất cả các bang khác và kề cả hiến pháp Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến thời kỳ cho phép phá thai. Nhiều người và nhiều cơ quan sẽ phải chịu trách nhiệm, sẽ bị trừng phạt nếu làm hỏng phôi thai, như một tội giết trẻ em. Phán quyết của Alabama, được công bố hôm thứ Sáu, bắt nguồn từ hai vụ kiện của ba nhóm cha mẹ đã trải qua thủ tục thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) để sinh con và sau đó chọn đông lạnh số phôi còn lại. Giáo sư Nicole Huberfeld của Trường Luật Đại học Boston cho biết, đó cũng là một quyết định có thể gây ảnh hưởng lan rộng đến việc sử dụng các phương pháp điều trị sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
Trích phần chính trong tuyên phán:
“Chúng tôi tin rằng mỗi con người, ngay từ lúc thụ thai, đã được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa, được Ngài tạo dựng để phản ánh giống Ngài. Như thể Người dân Alabama đã lấy những gì nói về nhà tiên tri Jeremiah và áp dụng cho mọi thai nhi trong bang.” Và chánh án tiếp tục, đề cập đến phôi thai: “Việc tạo ra một ngoại lệ cho những người trong trường hợp này, dù rất nhỏ, sẽ không thể chấp nhận được đối với dân chúng của Bang này, những người đã yêu cầu chúng tôi đối xử với mọi con người theo sự tôn sợ dành cho một vị Thiên Chúa thánh thiện, Đấng đã tạo ra họ.’ Theo hình ảnh của ông ấy.’” (*)
Phôi thai là trẻ em, khái niệm mới hay cũ?
Hầu hết ai cũng có thể đồng ý, sự hiểu biết làm trí tuệ mở mang, đời sống tiến bộ và tâm tư nhân bản hơn. Người ta thường xuyên ca ngợi, ủng hộ và hạnh sướng vì sự hiểu biết. Cho đến một hôm, sự hiểu biết mới lạ đối nghịch lại với niềm tin, lòng tín ngưỡng, hoặc một giá trị n ào đó mà ta luôn bảo vệ, rồi sao? Chấp nhận sự hiểu biết mới để thay đổi niềm tin hoặc giữ vững lòng tin, hủy bỏ kiến thức mới?
Theo bức hình biểu tượng trên của Taconic Biosciences, cứ tưởng tượng rằng, hơn 3 triệu hỏa tiễn hướng về mặt trăng, chỉ khoảng 200 chiếc đến nơi và chỉ một chiếc có cơ may sống sót để trở thành phôi. Một hành trình khó khăn đầy cạm bẫy, cạnh tranh với nhau, bỏ xác lại ven lề, trong định luật tự nhiên để sự sống tồn tại và tiếp diễn.
Tôn giáo và Phôi.
Cuốn sách “Chúa và phôi thai” (God and the Embryo) của Waters và Cole-Turner (2003) đưa ra các quan điểm của Thiên Chúa Giáo về phôi. Bao gồm tin lành và Công giáo.
Quan điểm Công giáo La Mã.
Công giáo tin rằng khi trứng thụ tinh là nhân vị con người bắt đầu. (Sách Giáo lý của Giáo hội Công giáo, 2017). Điều này đã được Giáo hoàng Pius IX ban hành vào năm 1869. Do đó, công giáo chống phá thai, kết tội là hành vi sát nhân.
Tuy nhiên trước đó, công giáo đã công nhận sau 40 ngày là thời điểm bắt đầu của thai nhi. Vào thế kỷ 13, nhà thần học Thomas Aquinas đã tuyên bố, phôi trước tiên sở hữu linh hồn thực vật, sau đó chuyển sang linh hồn động vật.
Aquinas tin rằng Chúa chỉ ban linh hồn có lý trí cho con người và điều này xảy ra vào khoảng ngày thứ 40 của quá trình phát triển.
Vào thế kỷ 17, khi khoa học kính hiển vi phát triển, Robert Hooke và Antony van Leeuwenhoek dùng kính quang học, quan sát tinh dịch. Dẫn đến việc giải thích sự phát triển của con người dường như trở nên rõ ràng: cơ thể con người cư trú như một thực thể được tạo hình sẵn bên trong đầu của mỗi tinh trùng.
Dĩ nhiên, về sau, khoa học đã chứng minh, lý thuyết có con người nhỏ bé cuộn trong tinh trùng là sai lầm. Nhưng quan điểm con người xuất hiện đồng thời với thụ tinh đã định hình.
Có một chút khôi hài khi khoa học có mục đích đi tìm sự thật nhưng tưởng thật rồi sai, rồi tiếp tục tiềm sự thật, để rồi sai. Một vòng lẩn quẩn như vậy lại sinh ra những ràng buộc cho con người.
Quan điểm của Tin Lành.
Một nhóm tin theo quan điểm như bên công giáo. Một nhóm khác không đồng thuận, căn cứ vào Truyền đạo 11:5 (The Holy Bible, Revised Standard Version, 1952): “Vì các người không biết làm thế nào mà linh hồn lại đến với xương trong cơ thể trong bụng một người đàn bà đang mang thai, nên ngươi không biết công việc của Đức Chúa Trời là Đấng tạo nên mọi thứ.” Giải thích, linh hồn xuất hiện lúc phôi thai bắt đầu có xương.
Quan điểm của Phật giáo, Ấn độ giáo, Hồi giáo.
Tại hội nghị của Viện Tâm thức và Đời sống lần thứ 10 về khoa học hiện đại và Phật giáo ở Daramsala, Ấn Độ, người phát ngôn của trường phái Gelug của Phật giáo Tây Tạng, Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14 và hiện tại (2003) đã tuyên bố: “Tuy nhiên, làm thế nào chúng ta có thể xác định được thời điểm ý thức xuất hiện lần đầu tiên trong phôi? Điều này trình bày một vấn đề. Thai nhi là một thực thể có ý thức đang phát triển thành con người. Tuy nhiên, một quả trứng được thụ tinh có khả năng phân chia thành 8, 16, 32 hoặc 64 tế bào, trở thành phôi thai và sau đó chết đi một cách tự nhiên, không bao giờ sinh ra con người. Đây là lý do tôi tin rằng cần có thứ gì đó ngoài trứng được thụ tinh để hình thành sự sống hoặc để thứ gì đó thực sự trở thành con người.
Đạo Do Thái tin rằng phôi có khả năng trở thành người, nhưng không xem phôi có tư cách như một con người. Họ cho rằng, phôi thai chỉ là một loại ‘mere water’ (nước) cho đến ngày thứ 40 khi linh hồn có thể cư trú trong đó để phát triển (Ron-El và Rizk, 2012)
Hồi giáo có quan điểm tương tựa Do Thái nhưng xác quyết hơn, phôi không phải là con người và chỉ thành người sau 120 ngày thụ thai.
Nhìn chung, quan điểm cho rằng linh hồn xảy ra trong tử cung sau khi phôi phát triển một thời gian, được ủng hộ rộng rãi bởi Phật giáo, Do Thái và Hồi giáo.
Quan điểm của khoa học.
Người ta đã tranh cãi kể từ thời triết gia Hy Lạp Aristotle về việc liệu phôi thai là một thực thể không phân biệt dần dần trở nên chuyên biệt hay một cá thể nhỏ, được định hình sẵn (một homunculus). Aristotle, bác sĩ người Đức Caspar Friedrick Wolff, bác sĩ người Anh William Harvey, đặt tên cho lý thuyết này là biểu sinh (theory epigenesis).
Phôi: Trứng được thụ tinh đang phát triển thành một cá thể khác. Đối với người, thuật ngữ “phôi thai” thường được giới hạn ở giai đoạn phát triển từ khi thụ tinh cho đến hết tuần thứ tám”. [Walters, William và Singer, Peter (eds.). Các em bé thụ tinh trong ống nghiệm. Melbourne: Nhà xuất bản Đại học Oxford, 1982, tr. 160]
Phôi: Cá thể đang phát triển giữa sự kết hợp của các tế bào mầm và sự hoàn thiện của các cơ quan đặc trưng cho cơ thể, khi nó trở thành một sinh vật riêng biệt.... Vào thời điểm tế bào tinh trùng của con người nam gặp trứng của người nữ và sự kết hợp tạo ra một trứng được thụ tinh (hợp tử), một sự sống mới đã bắt đầu... Thuật ngữ phôi thai bao hàm nhiều giai đoạn phát triển từ lúc thụ thai đến tuần thứ chín hoặc thứ mười của cuộc đời." [Xem xét, Douglas (ed.). Bách khoa toàn thư khoa học của Van Nostrand. Phiên bản thứ 5. New York: Công ty Van Nostrand Reinhold, 1976, tr. 943]
Tóm lại, có hai khái niệm: phôi là trẻ em hoặc phôi chỉ là trẻ em khi hội đủ điều kiện thời gian. Cả hai khái niệm đều hiện diện từ lâu. Hiện nay, trong vụ kiện phá thai ở Florida, một nhóm tự do tôn giáo dùng phán quyết ở Alabama là tiền lệ.
Những người ủng hộ y học sinh sản cho rằng phán quyết của Tòa tối cao Alabama sẽ ngăn cản các gia đình trong bang tiếp cận dịch vụ chăm sóc sinh sản hiện đại. Tiến sĩ Paula Amato, chủ tịch Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ, cho biết: “Không chuyên gia y tế nào đồng ý quản lý dịch vụ chăm sóc nếu việc đó có thể dẫn đến hành động pháp lý, dù là dân sự hay hình sự”.
Phôi thai ướp lạnh và phương pháp IVF
Ngày xưa ở Ai Cập, người ta ướp xác, để lưu giữ lâu dài. Người chết hiện diện trong hầm xác. Ngược lại, ngày nay, người ta ướp phôi để dành cho sự sống. Chưa có hiện tại, đã có sẵn tương lai.
“Phôi tươi” thành hình khi tinh trùng nhập nội noãn sào và trở thành sinh vật.
Phương pháp IVF (In vitro fertilization.)
IVF, hay thụ tinh trong ống nghiệm, là một tập hợp các quy trình phức tạp có khả năng mang thai. Trứng trưởng thành được lấy ra khỏi buồng trứng và được thụ tinh trong phòng thí nghiệm bằng tinh trùng trong quá trình thụ tinh trong ống nghiệm. Sau đó, phôi được tạo ra bằng cách cấy một hoặc nhiều trứng đã thụ tinh vào tử cung, cơ quan nơi em bé phát triển. Chu kỳ IVF thường kéo dài từ hai đến ba tuần. Khi các quy trình này được chia thành các bước riêng biệt, quy trình này đôi khi có thể mất nhiều thời gian hơn.
Có thể sử dụng tinh trùng và trứng của chính cặp vợ chồng để thụ tinh trong ống nghiệm. Nó cũng có thể liên quan đến tinh trùng, trứng hoặc phôi từ một người hiến tặng hoặc mua từ các nhân hàng lưu trữ. Người nữ có thể tự mang thai hoặc thuê người mang thai và sinh đẻ giùm. Phương pháp này hữu ích cho những ai không có khả năng sinh sản vì bệnh tật hoặc tuổi cao.
Phôi ướp lạnh.
Quá trình ướp lạnh một hoặc nhiều phôi để bảo quản gìn giữ chúng cho lần sau sử dụng. Ướp lạnh phôi liên quan đến thụ tinh giữ phôi trong ống nghiệm (IVF.) Sau khi dùng một số phôi tươi, số còn lại lự trữ bằng phương pháp ướp lạnh đặc biệt. Phôi ướp lạnh có thể được rã đông và đặt vào tử cung người phụ nữ.
Phôi tươi và phôi ướp đều là trẻ em trong quan điểm của Tòa tối cao Alabama.
Lý luận về phôi thai ướp lạnh.
Sẽ còn nhiều chuyện xảy ra cho phán quyết của Tòa tối cao Alabama trong hệ thống pháp luật Hoa Kỳ. Không ai chắc được hiệu lực của phán quyết này áp dụng dài hạn được bao lâu. Quốc hội Alabama có thể thay đổi. Tòa tối cao pháp viện Hoa Kỳ cũng có thể thay đổi.
Trên mặt suy lý, nếu tuyên phán của tòa tối cao Alabama đứng vững, nghĩa là phôi thai từ lúc mới nảy mầm đã là trẻ em, nghĩa là không thể phá thai. Xem như phụ nữ mất quyền xử lý thân thể và quyền lợi sinh sản của bản thân.
Hiện nay, phụ nữ đang đấu tranh cho quyền phá thai và có vẻ được đa số giới trẻ ủng hộ, có nghĩa, phụ nữ sẽ thành công với quyền phá thai khi các thế hệ lớn tuổi qua đời, mang theo quan niệm chống phá thai. Cho dù Tòa án Tối cao Hoa Kỳ, vào năm 2022 đã chấm dứt việc công nhận quyền phá thai theo hiến pháp.
Vì vậy, nếu công nhận quyền phụ nữ phá thai thì tuyên án của tòa tối cao Alabama là vô lý. Sự mâu thuẫn giữa luật pháp và nhân quyền.
Nếu công nhận quyền phụ nữ phá thai, nghĩa là công nhận có một khoảng thời gian, chưa được khoa học xác định, từ khi phôi bắt đầu mầm sống cho đến khi phôi có đủ diều kiện trở thành trẻ em. Trong giai đoạn đó, phôi chưa có tri giác, như thực vật, nên chưa được xem là người.
Nhưng nếu một người già hôn mê, không tri gác, không hiểu biết, chỉ sống nhờ các ống tiếp liệu thực phẩm, người này có phải là người không? Hầu hết chúng ta sẽ nói, đúng, đó là con người.
Vậy thì, khi công nhận là người hay không, đâu phải vì tri giác, cảm thức, hoặc tiền trí não, mà vì chúng ta có thỏa thuận với nhau gọi sinh vật đó là người hay không.
Nếu lý luận này đúng, thì phán quyết của tòa Alabama chỉ là biểu tượng của ý muốn Công giáo. Rõ hơn, nếu đọc lại phần trích của tuyên án, chúng ta sẽ nhận ra, thẩm phán nhắc đi nhắc lại việc Thiên Chúa tạo ra con người theo hình ảnh ngài.
Ghi:
(*)
“We believe that each human, being from the moment of conception, is made in the image of God, created by Him to reflect His likeness. It is as if the People of Alabama took what was spoken of the prophet Jeremiah, and applied it to every unborn person in the state. [..] Carving out an exception for the people in this case, small as they were, would be unacceptable to the People of this State, who have required us to treat every human being in accordance with the fear of a holy God, who made them in His image.”
Tài liệu tham khảo:
- Alabama House and Senate approve bills aimed at protecting in vitro fertilization after personhood ruling. Devon M. Sayers, Shirin và Eric Levenson, CNN. 2024.
- Embryology. Science & Tech. Britanniaca.
- Introduction to Embryo Cryopreservation. Amarnath Dasari, phD. Taconic Biosciences. 2017.
- The Alabama Supreme Court’s Ruling on frozen Embryos. Joshua Dshartstein, MD. Johns Hopkins, Bloomberg School of Public Health.
- The status of the human embryo in various religions. William Neaves. Development Meeting. 2017.
Gửi ý kiến của bạn