* Lược ghi về đời binh nghiệp của Chuẩn tướng Lê Nguyên Vỹ
Theo lời của một thân nhân gia đình Tướng Lê Nguyên Vỹ cho biết, Tướng Vỹ sinh năm 1933 tại Hà Đông, anh em họ với cố Trung tướng Lê Nguyên Khang. Năm 18 tuổi, thanh niên Lê Nguyên Vỹ đầu quân và theo học khóa đào tạo Trung đội trưởng tại Trường Võ bị Địa phương Đệ Nhị Quân Khu (sau này là Vùng 1) ở Huế vào thời kỳ 1951-1952. Sau khi ra trường với cấp bậc chuẩn úy, sĩ quan Lê Nguyên Vỹ đã có thời gian phục vụ tại Tiểu đoàn 19 Quân đội Quốc gia Việt Nam tại Miền Tây Nam phần mà vị tiểu đoàn trưởng là Đại úy Đỗ Cao Trí (thăng đến cấp trung tướng vào tháng 11/1963).
Theo lời của một thân nhân gia đình Tướng Lê Nguyên Vỹ cho biết, Tướng Vỹ sinh năm 1933 tại Hà Đông, anh em họ với cố Trung tướng Lê Nguyên Khang. Năm 18 tuổi, thanh niên Lê Nguyên Vỹ đầu quân và theo học khóa đào tạo Trung đội trưởng tại Trường Võ bị Địa phương Đệ Nhị Quân Khu (sau này là Vùng 1) ở Huế vào thời kỳ 1951-1952. Sau khi ra trường với cấp bậc chuẩn úy, sĩ quan Lê Nguyên Vỹ đã có thời gian phục vụ tại Tiểu đoàn 19 Quân đội Quốc gia Việt Nam tại Miền Tây Nam phần mà vị tiểu đoàn trưởng là Đại úy Đỗ Cao Trí (thăng đến cấp trung tướng vào tháng 11/1963).
Trước tháng 7/1954, sĩ quan Lê Nguyên Vỹ đã theo học khóa Nhảy Dù tại Pháp. Trong thập niên 60, ông lần lượt giữ các chức vụ chỉ huy: đại đội trưởng, tiểu đoàn trưởng, trung đoàn trưởng. Năm 1969, ở cấp bậc đại tá, ông là Trung đoàn trưởng Trung đoàn 8/Sư đoàn 5 Bộ binh (BB). Vào giữa năm 1971, ông giữ chức Tư lệnh phó Sư đoàn 5 BB. Năm 1973, ông là Tư lệnh phó Sư đoàn 21 BB. Ngày 7 tháng 11.1973, ông được bổ nhiệm giữ chức vụ Tư lệnh Sư đoàn 5 BB thay thế Chuẩn tướng Trần Quốc Lịch khi ông còn mang cấp đại tá (ông được thăng chuẩn tướng gần 1 năm sau). Về lại Sư đoàn 5BB, Tư lệnh Lê Nguyên Vỹ đã trở về với đại đơn vị mà ông đã có nhiều năm gắn bó. Trong năm 1969, ông đã chỉ huy trung đoàn 8/Sư đoàn 5 BB lập nhiều chiến công tại chiến trường Miền Đông Nam phần.
* Tư lệnh Sư đoàn 5 BB Lê Nguyên Vỹ tại căn cứ Lai Khê
Nhận chức Tư lệnh Sư đoàn 5 BB vào thời gian Cộng quân gia tăng hoạt động quân sự tại các tỉnh Bình Dương, Bình Long, Phước Long, thuộc vùng trách nhiệm của Sư đoàn 5 BB, Tướng Lê Nguyên Vỹ đã phải đương đầu với hoàn cảnh vô cùng khó khăn, vừa phải lo đối phó ngăn chận các cuộc tấn công CSBV vào các vị trí trọng yếu do Sư đoàn 5 BB đảm trách, vừa phải lo củng cố và phát triển hiệu năng tác chiến của các đơn vị trực thuộc. Vị tư lệnh cuối cùng của Sư đoàn 5 BB đã làm việc không kể giờ giấc ngày đêm. Hết họp bàn kế hoạch hành quân tại bộ Tư lệnh Sư đoàn, ông lại bay đến các trung đoàn, tiểu đoàn kiểm tra hệ thống phòng thủ, đôn đốc quân sĩ đào chiến hào, đắp công sự chiến đấu và các cụm chướng ngại vật để ngăn chận chiến xa CSBV khi địch mở cuộc tấn công với xe tăng và bộ binh phối hợp.
Trong ba tháng đầu của năm 1975, sau khi CSBV tấn công cường tập đánh chiếm Phước Long vào tháng 1/1975, Tướng Lê Nguyên Vỹ đã tái phối trí lực lượng để giữ cụm phòng tuyến Chơn Thành. Đến giữa tháng 4/1975, quận Chơn Thành bị bỏ ngỏ, căn cứ Lai Khê được xem như phòng tuyến tiền đồn. Trong tình hình đó, vị Tư lệnh Quân đoàn 3 lúc bấy giờ là Trung tướng Nguyễn Văn Toàn đã bay lên Lai Khê họp bàn với Chuẩn tướng Lê Nguyên Vỹ. Trung tướng Toàn nói với Tướng Vỹ là nên di chuyển bộ Tư lệnh về Phú Lợi, Bình Dương, và chỉ nên để một trung đoàn ở lại phòng thủ căn cứ Lai Khê. Trước ý kiến của vị Tư lệnh Quân đoàn 3, Chuẩn tướng Vỹ trình bày: “Nếu tôi di chuyển đi Phú Lợi, anh em binh sĩ sẽ nói mình “Đi di tản chiến thuật hay sao" Do đó, tôi quyết ở lại Lai Khê sống chết với nơi này.”
Ngày 28 tháng 4/1975, Chuẩn tướng Vỹ chỉ thị cho vị Tư lệnh phó Sư đoàn 5 BB là Đại tá Trần Văn Thoàn chỉ huy bộ Tư lệnh nhẹ Sư đoàn 5 BB, cùng với Trung đoàn 8 BB mà trung đoàn trưởng là Trung tá Nguyễn Bá Mạnh Hùng và Chi đoàn 3/1 Thiết kỵ di chuyển về Phú Lợi. Cũng trong buổi sáng ngày 28/4. Tướng Vỹ nói với quân sĩ các cấp: “Các anh em ai có thể cho vợ con đi nước ngoài được thì cho đi, còn các anh ở lại với tôi. Tôi cũng vậy, cùng ở lại bên cạnh các anh.”
Chiều ngày 29/4, sau cuộc họp tham mưu thường lệ tại phòng họp của bộ Tư lệnh Sư đoàn 5 BB, vào 7 giờ tối, các đơn vị của Sư đoàn 5 BB được lệnh của bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 là phải bỏ Lai Khê di chuyển về Bình Dương. Theo kế hoạch, tất cả quân dụng hư hỏng và giấy tờ không quan trọng phải thiêu hủy tại chỗ. Do đó, tối 29/4, cả căn cứ Lai Khê có từng đám cháy đỏ rực. Cùng với căn cứ Lai Khê, khu vực Phú Giáo ở xa cũng có từng đám lứa như thế do lực lượng phòng thủ tại Phú Giáo cũng di tản.
Lúc bấy giờ, Trung tá Nguyễn Minh Tánh, Thiết đoàn trưởng Thiết đoàn 1 Kỵ binh, được báo tin CQ đặt chốt ở xã Mỹ Thạnh phía Nam Bến Cát, ông xin với Tư lệnh Sư đoàn 5 BB cho điều động chiến xa đi giải tỏa thế nhưng Tướng Vỹ nói ban đêm khó phối kiểm, để đến sáng sẽ tính. Trung tá Tánh gọi máy về hậu cứ đang đóng tại Trại Phù Đổng (Bộ chỉ huy Thiết Giáp) Gò Vấp hỏi tình hình ở vòng đai Sài Gòn. Trong điện thoại Trung tá Tánh nghe cả tiếng súng nổ văng vẳng, và tiếng động cơ của các trực thăng. Trung tá Tánh cũng được biết bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 đã di chuyển về Phù Đổng( Trung tướng Toàn vẫn kiêm nhiệm chức vụ Chỉ huy trưởng Thiết Giáp khi giữ chức Tư lệnh Sư đoàn 3 BB thay thế Trung tướng Dư Quốc Đống xin từ chức sau khi Phước Long thất thủ vào tháng 1/1975).
Trung tá Nguyễn Minh Tánh đã báo tin này cho Tướng Vỹ. Trước đó, theo lời của Trung tá Tống Mạnh Hùng, một trong những sĩ quan cao cấp của bộ Tư lệnh Sư đoàn 5 BB, thì Tướng Vỹ đã gọi điện thoại về bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 nhưng không ai trả lời, ông tức giận nói: “Tụi nó chạy trốn cả rồi.”
* Những giờ cuối cùng của Anh hùng Lê Nguyên Vỹ
Đêm 29 tháng 4/1975 là đêm dài nhất cho tất cả quân sĩ Sư đoàn 5 BB đang còn ở lại Lai Khê. Các vị trí tiền đồn báo cáo từng đoàn quân xa của CSBV đủ loại di chuyển nhưng đi vòng tránh căn cứ Lai Khê. Sáng ngày 30 tháng 4/1975 vào lúc 7 giờ, tất cả sĩ quan ngồi họp tại Phòng họp Hành quân của Bộ Tư lệnh Sư đoàn. Vừa họp xong, Đại úy Nguyên, chánh văn phòng Tư lệnh, tới báo cáo là 10 giờ Tổng thống Dương Văn Minh sẽ đọc bài diễn văn quan trọng liên quan đến tình hình. Tướng Lê Nguyên Vỹ bảo các Sĩ quan ngồi chờ tại chỗ bên cạnh chiếc radio và tách cà phê nóng. Đúng giờ, mọi người đều nghe bài phát thanh của ông Dương Văn Minh. Khi nghe lệnh tiếp theo của Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, người được ông Dương Văn Minh cử làm phụ tá cho Trung tướng Vĩnh Lộc (Tổng tham mưu trưởng được bổ nhiệm vào ngày 29/4), thì Tướng Vỹ ra lệnh cho Trung tá Nguyễn Tấn Văn, treo cờ trắng trước cổng trại, rồi ông cho triệu tập tất cả các sĩ quan, quân nhân tại bộ Tư lệnh để giải thích cho mọi người rõ về lệnh của ông Dương Văn Minh.
Theo lời kể của một số sĩ quan có mặt lúc đó, bằng giọng nói cương quyết, tướng Vỹ nói: “Lệnh bắt chúng ta buông súng bàn giao cho địch, nói thẳng ra là bắt chúng ta buông súng đầu hàng. Riêng với tôi, là một tướng chỉ huy mặt trận, tôi không thể thi hành được lệnh này. Từ nay, tôi không còn chỉ huy các anh em nữa, các anh em tự lo liệu lấy”. Sau đó, tướng Vỹ cho tìm bác sĩ Hiếu, Thiếu tá Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 5 Quân Y, có lẻ ông định tìm thuốc độc tự tử, nhưng bác sĩ Hiếu đã lánh mặt. Các sĩ quan thân cận quanh tướng Vỹ tìm cách dấu hết súng vì sợ vị tư lệnh tự tử. Các sĩ quan cùng nhau khuyên ông, nhưng ông lại yêu cầu mọi người rời khỏi căn cứ, đừng đợi Việt Cộng vào.
Trước khi vĩnh biệt các sĩ quan trong bộ Tư lệnh , tướng Vỹ đã mời mọi người sang nhà riêng ăn cơm chung. Vừa lùa xong chén cơm một cách vội vã, trong khi mọi người đang ăn thì tướng Vỹ đi nhanh vào “trailer”. Hai tiếng súng nổ chát chúa, mọi người bỏ đủa chạy vào thì thấy Tướng Vỹ nằm trên vũng máu. Dù tất cả các súng đã giấu kỹ nhưng còn khẩu súng Beretta 6.35 để trong trailer thì không ai ngờ đến. Vào giây phút đó, quanh Tướng Vỹ có Đại tá Từ Vấn, Tham mưu trưởng Sư đoàn, Trung tá Tống Mạnh Hùng và một số sĩ quan tham mưu. Mọi người đã thay quần áo cho vị Tư lệnh, và đứng nghiêm chào vĩnh biệt vị chủ tướng anh hùng. Tướng Vĩnh ra đi ở tuổi 42. (Một bài viết của ông Thanh Sơn, dựa theo theo lời kể một số bạn bè, đăng trong KBC, lại ghi rằng: sau khi nói chuyện xong với anh em quân nhân Sư đoàn 5 Bộ binh, tướng Vỹ bước ra sân đứng nghiêm dưới cột cờ của bộ Tư lệnh, rồi tự sát bằng khẩu súng lục chỉ huy của mình).
Trung tá Nguyễn Minh Tánh kể lại rằng khi ông dẫn các Thiết giáp xa cơ hữu đến bộ Tư lệnh Sư đoàn 5 BB để đón Đại tá Nguyễn Mạnh Tường và Trung tá Tống Mạnh Hùng (hai sĩ quan này cùng khóa 5 Thủ Đức với Trung tá Tánh) như đã hứa trước. Vừa đến nơi thì Trung tá Hùng chạy ra nói: “Anh vào chào Chuẩn tướng Tư lệnh đi, người đã tự sát rồi.” Trung tá Tánh nghe Trung tá Hùng báo tin thì lòng ông vô cùng xúc động. Ông đứng chỗ trailer nhìn vào thì thấy vị Tư lệnh đáng kính của mình nằm yên trong quân phục tươm tất, có huy chương trên túi áo, và hai tay xếp trên bụng. Một viên đạn súng Beretta 6.35 ly trổ từ dưới cằm lên đỉnh đầu. Trung tá Tánh và các sĩ quan thuộc cấp vội chào kính vĩnh biệt người người anh cả của Sư đoàn 5 Bộ binh, một anh hùng của Quân Lực VNCH.
(Biên soạn dựa theo tài liệu tạp chí KBC, hồi ký của cựu Trung tá Nguyễn Minh Tánh, tài liệu của cựu Thiếu tá Trương Dưỡng, và của Trung tâm Quân sử Lục quân Hoa Kỳ).
Gửi ý kiến của bạn
