Một Thông Cáo Báo Chí được Phòng Thông Tin Phật Giáo Quốc Tế từ Paris phổ biến hôm 15-9-2007 cho biết rằng “Đức Đệ tứ Tăng thống Thích Huyền Quang ban hành Giáo chỉ thành lập Văn phòng II Viện Hóa Đạo mới...” nhằm “ddối phó với tình hình khó khăn, bị vu cáo trắng trợn và đe dọa thường trực.”
Bản văn ký tên Đệ tứ Tăng thống GHPGVNTN, Tỳ kheo Thích Huyền Quang, nhằm tái phối trí ban lãnh đạo giaó hội đã sử dụng một số ngôn ngữ nặng nề khác thường đối với một số vị sư và cư sĩ, khi cho là đã “rời bỏ con đường cao rộng của Chánh pháp, đem thân phục vụ thế quyền làm biến tướng Bát chánh đạo và làm nghiêng ngửa Giáo hội".
Tuy nhiên, không tên vị naò được chỉ danh khi bản văn dùng lời nặng nề như thế, và hành vi “phục vụ thế quyền” cũng không nói rõ là phục vụ ai hay cơ quan nào, và “làm nghiêng ngửa Giaó Hội” cũng không nói rõ ràng là việc gì và “nghiêng ngửa” ra sao.
Cụ thể, bản văn có giá trị giải tán Văn phòng II Viện Hóa Đạo cũ, để thành lập Văn phòng II Viện Hóa Đạo.
Bản Thông Caó Baó Chí trích như sau:
“...PARIS, ngày 15.9.2007 (PTTPGQT) - Từ Tu viện Nguyên Thiều, Viện Tăng thống vừa gửi đến Phòng Thông tin Phật giáo Quốc tế để phổ biến Giáo chỉ thành lập Văn phòng II Viện Hóa Đạo mới, mang số 09/VTT/GC/TT ký ngày 27.7 Đinh Hợi, tức 8.9.2007.
Theo Giáo chỉ dẫn thượng cho biết, thì "Văn phòng II Viện Hóa Đạo đại diện cho Viện Hóa Đạo tại hải ngoại để truyền đạt chủ trương, đường lối và hoạt động của Giáo hội trong nước thông qua các cơ sở của Giáo hội ở hải ngoại, các cộng đồng Phật giáo và cộng đồng Người Việt hải ngoại nói riêng, và trong cộng đồng thế giới nói chung" (Điều 2). "Văn phòng II Viện Hóa Đạo trực thuộc sự chỉ đạo và điều hành của Viện trưởng Viện Hóa Đạo trong nước" (Điều 3).
Đặc biệt, "Văn phòng II Viện Hóa Đạo nối tiếp nhiệm vụ và hoạt động của Giáo hội gặp lúc Viện Hóa Đạo trong nước bị đàn áp không thể hoạt động" (Điều 4).
Do bảy nhận định cơ bản mà Văn phòng II Viện Hóa Đạo được thành lập.
Trước tiên là nhận định về yếu tính của Phật giáo Việt Nam trong lòng dân tộc kinh qua hai nghìn năm lịch sử chung hòa : "Nhận định rằng 2000 năm lịch Phật giáo Việt Nam là hành trình gắn bó và chung dự với nhân dân và đất nước để bảo vệ chủ quyền dân tộc và xây đắp nền móng quốc gia văn hiến ở mọi thời điểm an nguy hay thái bình, theo giáo lý từ bi cứu khổ, thông qua hành động Hộ Dân, Hộ Quốc, Hộ Pháp".
Tiếp đến là hoàn cảnh Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất bị đàn áp không cho sinh hoạt tôn giáo kể từ sau khi chiến tranh chấm dứt năm 1975. Thêm hiện trạng vì vô tình hay cố ý "một số chư Tăng, Phật tử rời bỏ con đường cao rộng của Chánh pháp, đem thân phục vụ thế quyền làm biến tướng Bát chánh đạo và làm nghiêng ngửa Giáo hội".
Nhưng hai vấn đề nóng bỏng xẩy ra trong thời gian gần đây : Trong nước, thì "những cuộc đàn áp liên tục, ngày càng gia tăng của Nhà cầm quyền CHXHCNVN, đặc biệt gần đây đối với các Ban Đại diện GHPGVNTN tại các tỉnh miền Nam và miền Trung. Hơn nữa, ngày 16 âm lịch Đinh Hợi tức 28.8.2007, hầu hết hàng giáo phẩm thuộc Ban Chỉ đạo Viện Hóa Đạo, từ Viện trưởng, Phó Viện trưởng đến đa số các Tổng vụ trưởng bị các Ủy ban Nhân dân Phường mời đi làm việc, song song với chiến dịch báo chí, truyền thanh, truyền hình của Nhà nước trên toàn quốc tấn công, bôi nhọ, vu cáo GHPGVNTN và Viện trưởng Viện Hóa Đạo, vì Giáo hội thể hiện đức từ bi của đạo Phật góp phần cứu trợ vật chất cho tập thể Dân oan đi khiếu kiện bị thiếu thốn lương thực. Các cuộc cứu trợ thuần túy từ thiện xã hội của Giáo hội đã được thực hiện công khai ngày 13.7 và 17.7 tại Saigon và ngày 23.8 tại Hà Nội. Thực tại Dân oan đi khiếu kiện là mối bức xúc xã hội trầm trọng, sở dĩ còn tồn tại đến ngày hôm nay, là vì nỗi oan ức của người nông dân bị cướp đất, cướp nhà, bị lăng nhục và xúc phạm nhân phẩm từ hơn 20 năm qua không được nhà cầm quyền giải quyết. Chiến dịch đàn áp, vu cáo và khủng bố tinh thần hiện nay đối với GHPGVNTN báo hiệu một cuộc bắt bớ, đàn áp nước lũ có thể xẩy ra bất cứ lúc nào, bó buộc Giáo hội phải có biện pháp tự vệ cùng tiên liệu đối phó với tình hình".
Còn ở hải ngoại, thì "một số phần tử cơ hội trong cộng đồng Phật giáo hải ngoại tiếp tay gây phân hóa, tạo ly gián, biến tướng chủ trương, đướng hướng sinh hoạt của GHPGVNTN Hải ngoại, âm mưu dập tắt tiếng nói của Giáo hội trên địa bàn quốc tế".
Vì vậy, Văn phòng II Viện Hóa Đạo, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, được thành lập với thành phần nhân sự như sau :
Chủ tịch : Hòa thượng Thích Hộ Giác
Tổng Thư ký : Thượng tọa Thích Viên Lý
Tổng Thủ bổn : Sư bà Thích Nữ Nguyên Thanh
Tổng ủy viên Nội vụ và Hoằng pháp : Hòa thượng Thích Chánh Lạc
Tổng ủy viên Ngoại vụ : Cư sĩ Võ Văn Ái
Tổng ủy viên Kế hoạch: Pháp sư Niên trưởng Thích Giác Đức
Tổng ủy viên Từ thiện Xã hội : Hòa thượng Thích Trí Lãng
Tổng ủy viên Giáo dục : Hòa thượng Thích Chơn Trí
Tổng ủy viên Truyền thông: Thượng tọa Thích Giác Đẳng
Tổng ủy viên Thanh niên: Thượng tọa Thích Huyền Việt
Tổng ủy viên Tài chánh : Thượng tọa Thích Phước Nhơn
Tổng ủy viên Đặc trách liên lạc Úc châu & Tân Tây Lan : Hòa thượng Thích Như Huệ
Tổng ủy viên Đặc trách liên lạc Âu Châu : Hòa thượng Thích Trí Minh
Tổng ủy viên Đặc trách liên lạc Canada: Thượng tọa Thích Thiện Tâm.
Văn phòng II Viện Hóa Đạo ra đời lần đầu tiên cách đây 15 năm theo Quyết Định số 27-VPLV/VHDD do Quyền Viện trưởng Viện Hóa Đạo, tức Hòa thượng Thích Huyền Quang thời bấy giờ, ban hành ngày 10.12.1992, giao cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất Hải ngoại tại Hoa Kỳ (GHPGVNTNHN-HK) điều hành. Vì vậy suốt 15 năm qua mới có danh xưng GHPGVNTNHN-HK - Văn phòng II Viện Hóa Đạo.
Giáo chỉ do Đức Đệ tứ Tăng thống Thích Huyền Quang ban hành hôm nay thay thế và hủy bỏ Quyết định số 27 ký ngày 10.12.1992 trước đây.
Do đó, Văn phòng II Viện Hóa Đạo thành lập theo Giáo chỉ dẫn thượng trực thuộc Viện Hóa Đạo trong nước và đại diện toàn quyền cho Viện Hóa Đạo trong các công tác Phật sự ở hải ngoại và trên trường quốc tế, cũng như "nối tiếp nhiệm vụ và hoạt động của Giáo hội gặp lúc Viện Hóa Đạo trong nước bị đàn áp không thể hoạt động"....”
Toàn văn Thông Cáo Báo Chí này được lưu trữ ở mạng:
Đọc bản danh sách của quý thầy trong ban lãnh đaọ mới của Văn phòng II Viện Hóa Đạo, độc giả có thể thấy thiếu vắng nhiều thầy tại Hoa Kỳ, Âu Châu, Canada và Úc... từng giữ các chức vụ cao cấp trong Giaó Hội.