Theo báo Tuổi Trẻ, rất nhiều học sinh vùng quê dù đã thi đỗ trong các kỳ tuyển sinh đại học nhưng vẫn không thể trở thành sinh viên vì gia cảnh quá khó khăn, không có tiền đóng học phí. Một số sinh viên đã theo học đại học vài năm nhưng phải rời giảng đường vì gánh nặng gia đình. Trình bày về thành phần sinh viên ở VN, báo TT dẫn báo cáo của Viện nghiên cứu giáo dục VN cho biết: sinh viên có tỉ lệ xuất thân từ thành phố, thị xã chiếm đến 51.1%, trong khi tỉ lệ từ vùng nông thôn chỉ chiếm 26%, nông thôn miền núi, hải đảo, vùng cao, vùng sâu chỉ có 22.9%.
Về hiện trạng nói trên, báo TT dẫn lời của một nhà nghiên cứu về phát triển giáo dục phân tích rằng hiện tượng chưa công bằng trong giáo dục đại học vẫn đang là vấn đề lớn. Nhà nghiên cứu này nói: "Các bất hợp lý của sinh viên theo vùng có thể có 3 nguyên do chính: có sự khác biệt về phát triển kinh tế dẫn đến sự khác biệt về giáo dục đại học, có sự khác biệt về văn hóa, xã hội và do hệ thống chính sách của trung ương và địa phương. Trong hai nguyên nhân đầu mang tính khách quan, còn nguyên nhân thứ ba mang tính chủ quan. Trong điều kiện kinh tế thị trường có sự phân hóa mạnh giữa giàu và nghèo, mức độ phát triển giáo dục đại học phụ thuộc khá chặt chẽ với mức độ giàu nghèo của người dân. Điều kiện kinh tế của các vùng phát triển không đồng đều nên đã dẫn đến sự phát triển không đồng đều trong giáo dục đại học." Nhà nghiên cứu khẳng định mạng lưới phân bố các trường đại học, cao đẳng hiện nay cũng là một nguyên nhân quan trọng. Hiện ở các vùng Đông Bắc, Đồng bằng Sông Cửu Long, số trường đại học còn ít, ở vùng Tây Bắc chỉ có một trường Đại học, một trường cao đẳng, đều là sư phạm.
Cũng theo báo Tuổi Trẻ, trong một cuộc điều tra về cơ hội tiếp cận giáo dục đối với phụ nữ và trẻ em nông thôn do trung tâm CEPEW (hội Khuyến học) tiến hành ở một số huyện thuộc các tỉnh Vĩnh Phúc, Nam Định, có 60-70% hộ gia đình được hỏi cho biết chi phí học tập cho con cái đã ảnh hưởng nhiều đến kinh tế gia đình. Có tới 66% bỏ học vì các lý do như tiền học quá cao, phải lao động kiếm sống, ở một số khu vực điều tra có tới 94% học sinh và phụ huynh cho biết nguyên nhân bỏ học vì kinh tế gia đình khó khăn dù trong số đó có trên dưới 50% học sinh có học lực khá. Nữ giám đốc trung tâm CEPEW nhận xét: Qua thực tế khảo sát hàng ngàn hộ gia đình nông thôn cho thấy những gia đình thuần nông khó có khả năng lo cho con học đại học được. Có phụ huynh nói thẳng: Tôi chỉ mong nó thi trượt đại học, nếu thi đỗ mà không lo được nó lại oán mình.
Bạn,
Báo Tuổi Trẻ kể lại câu chuyện xảy ra trong kỳ thi tuyển sinh vừa khoa tại trường Đại học Bách Khoa Hà Nội: phóng viên gặp một thí sinh lầm lũi ra khỏi phòng thi với nét mặt vô cùng buồn bã. Nghĩ cậu học trò đã không làm bài được hay bị kỷ luật, phóng viên tò mò hỏi. Ngập ngừng mãi cậu mới cho biết tên là Trung, ở Đại Từ (Thái Nguyên) về thi. Trung cười mà như mếu: Em chỉ đi thi cho biết thôi chứ đỗ đâu có tiền học mặc dù làm bài gần hết. Phóng viên sững sờ khi biết hóa ra đi thi thử sức trong kỳ thi đại học là một món quà của cha mẹ an ủi theo đúng nguyện vọng của Trung trước khi từ giã trường lớp đi làm thợ phụ cho một xưởng cưa. Từ sững sờ, phóng viên này đã cảm thấy xót xa khi biết Trung đã tốt nghiệp phổ thông loại giỏi.