Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Nguyễn Hữu Bài

17/03/201700:01:00(Xem: 4921)
NGUYỄN HỮU BÀI
(1863 - 1935)
 
      Nguyễn Hữu Bài quê huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Xuất thân trong một gia đình theo đạo Công giáo lâu đời. Khi nhỏ, ông học nơi trường do tu sĩ Pháp giảng dạy.
  
      Năm 1883, ông bắt đầu làm việc cho toà Khâm sứ Huế. Năm 1904, ông có chân trong tổ chức yêu nước Việt Nam Quang phục hội của cụ Phan Bội Châu. Năm 1908, thời vua Duy Tân, Nguyễn Hữu Bài lãnh chức Thượng thư Bộ công. 
      Năm 1912, Khâm sứ Pháp là Mahé đề nghị đào lăng vua Tự Đức để lấy vàng bạc châu báu. Các quan lại trong triều đều im lặng, chỉ có Nguyễn Hữu Bài nhất quyết phản đối. Dân chúng đương thời cảm kích, nên có câu truyền tụng: 
“Phế vua không Khả, đào mả không Bài”. 
 
     Năm 1923, thời vua Khải Định, Nguyễn Hữu Bài được thăng chức Thái phó, tước Võ hiển điện Đại học sĩ đứng đầu nội các. Ngày 6-11-1925, vua Khải Định mất, Bảo Đại đang du học. Khâm sứ Pháp là Lefoi nói: “Theo thỏa ước ngày 6-11-1925, thì Khâm sứ chủ tọa hội đồng Thượng thư có quyền ra nghị định để thi hành các việc”. Nguyễn Hữu Bài từ tốn nhưng đáp cứng rắn: “Thỏa ước ngày 6-11-1925, dùng tạm trong khi vua Bảo Đại đi du học, chứ không phải là hiệp ước nhất định. Việt Nam là một nước quân chủ, vua mới có quyền ra chỉ dụ để thi hành luật pháp mà thôi. Nam triều có trách nhiệm về sự thi hành chánh lệnh, quan Khâm sứ đại diện nước Pháp có quyền kiểm soát công việc hành chánh, Nam triều lâm thời chủ tọa trong buổi hội thương, còn Viện Cơ mật đã có Viện trưởng đại thần là người chủ tọa Hội đồng Thượng thư lẽ gì để quan Khâm sứ?!”. 
     Ngày 25-11-1925, Toàn quyền Pháp đòi Phụ Chánh Viện ký thỏa ước giao cho Khâm sứ Pháp các quyền hạn của Vua, như chọn các vị Thượng thư và bổ nhiệm các quan lại từ Tri huyện trở lên; ông và Thượng thư Trần Đình Bá phản đối Pháp quyết liệt. 
 
     Năm 1925, Phan Bội Châu mới về nước, Toàn quyền Varenne hỏi vị Thượng thư: “Các đoàn thể người Nam, Bắc đương sôi nổi yêu cầu xin ân xá cho Phan Bội Châu. Vậy ý kiến Nam triều như thế nào?”. Nguyễn Hữu Bài đáp: “Phan Bội Châu là người Việt, ở hải ngoại cổ động chống Pháp, nay chính phủ Pháp đã tha không bắt tội ông ta nữa thì thôi, Nam triều có nói gì đâu?” Varenne hỏi tiếp: “Phan Bội Châu về Huế, Nam triều đối đãi thế nào?” Nguyễn Hữu Bài lại đáp: “Phan Bội Châu, nguyên đậu Cử nhân nay ông cứ giữ địa vị của ông như cũ, Nam triều đối đãi với ông ta cũng như các ông Cử nhân khác ở Huế vậy, có gì mà lo đâu?!”.
  
     Sau đấy, ông giữ chức Thượng thư Bộ Lại. Năm 1933, vua Bảo Đại trực tiếp tham chính, 5 vị Thượng thư nội các cũ đều bị bãi chức cùng lúc, 5 Bộ Thượng thư ấy gồm có: Bộ Lại, Bộ Hình, Bộ Binh, Bộ Lễ và Bộ Công. 
     Ông về hưu, vua Bảo Đại phong ông là cố vấn nguyên lão, mỗi khi vào hầu vua khỏi phải lạy. Ngày 10-7-1935, ông đến dự lễ tấn phong giám mục Hồ Ngọc Cẩn.        Năm 1935, ông bị cảm, vào bệnh viện ở Phủ Cam (Huế) và từ trần ở đấy ngày 28-7-1935.
 
     Nhà thơ Hoài Nam Nguyễn Trọng Cẩn, đã làm bài thơ thất ngôn, ghi tên và chức vị của 5 Thượng thư bị bãi chức:
 
Năm cụ khi không rớt cái ình, 
Đất bằng sấm dậy giữa thần kinh. 
Bài không đeo nữa xin dâng lại(1) 
Đàn chẳng ai nghe khéo dở hình(2) 
Liệu thế không xong binh chẳng được(3)
Liêm đành chịu đói lễ làm thinh(4)
Công danh như thế là hưu hỷ 
Đại sự xin nhường kẻ hậu sinh(5) 
 
Cảm mộ: Thái phó Nguyễn Hữu Bài
  
Nguyễn Hữu Bài, luôn son sắt tâm! 
Trung trinh giúp nước, thiết tha dân
Khó khăn triều chính, cùng lo lắng
Khi Pháp hăm he, chẳng ngại ngần!
_________
 1 - Bài, Nguyễn Hữu Bài: Thượng thư Bộ Lại
 2 - Đàn, Tôn Thất Đàn: Thượng thư Bộ Hình
 3 - Liệu, Phạm Liệu: Thượng thư Bộ Binh 
 4 - Liêm, Võ Liêm: Thượng thư Bộ Lễ
 5 - Đại, Vương Tứ Đại: Thượng thư Bộ Công!
Nguyễn Lộc Yên  



In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

Thời gian còn làm Trung Sĩ Thông Dịch Viên trong Bộ Tư Lệnh Lục Quân Hoa Kỳ ở căn cứ Long Bình, Việt Nam vào năm 1969, trước khi tôi được chuyển sang phục vụ trong ngành phi hành của Không Quân Việt Nam Cộng Hòa, thì tôi có dịp tháp tùng phái đoàn Dân Sự Vụ (Civic Action) Lữ Đoàn 18 Quân Cảnh Hoa Kỳ (U.S. 18th Military Police Brigade) đi công tác ở Nhật Bản. Cũng trong chuyến công du này tôi đã phát hiện ra rằng, Nhật Bản là một quốc gia thực thi được chính sách phát triển kinh tế làm thịnh vượng cho toàn thể xã hội, và xóa bỏ được nhiều điều bất công...

Trong bất kỳ cuộc đấu tranh nào, cần phải phân loại, xác định rõ ràng các loại “địch” để tìm cách đối phó hoặc vận động gây cảm tình làm đồng minh, tùy loại địch. Mọi người thường nói, “biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng” là vậy.

Chỉ trong vòng 465 ngày (26/04/2024-17/01/2023) đảng CSVN đã trải qua 3 cuộc khủng hoảng lãnh đạo thượng tầng chưa từng có trong lịch sử. Người duy nhất vẫn “vững như bàn thạch” là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, 80 tuổi, nhưng ai sẽ thay ông Trọng để lãnh đạo đảng, sau Đại hội toàn quốc tháng 01 năm 2026 là câu hỏi chưa có câu trả lời...

Mới đây ở Việt Nam lại bùng nổ ra một vài vụ tham nhũng khá nghiêm trọng như vụ Vạn Thịnh Phát và Việt Á. Vào đầu năm nay, Transparency International báo cáo kết quả nghiên cứu tình trạng tham nhũng tại 180 nước trên thế giới trong đó có Việt Nam. Nhân dịp này chúng ta duyệt lại tình trạng tham nhũng ở Việt Nam.

Câu nói của cố thủ tướng Việt Cộng là Võ Văn Kiệt rằng ngày 30-4 có một triệu người vui và một triệu người buồn...

“Ý thức xã hội mới Việt Nam “là toàn bộ những tư tưởng, quan điểm, những tình cảm, tâm trạng, truyền thống tốt đẹp, v.v. của cộng đồng dân tộc Việt Nam, mà hạt nhân là chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phản ánh lợi ích căn bản của nhân dân nhằm phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ xã hội mới”. Nói như thế là cuồng tín, vọng ngoại và phản bội ước vọng đi lên của dân tộc...

Nhiều sự việc thay đổi kể từ thập niên 1970 khi Richard Nixon và Mao Trạch Đông nghĩ ra công thức “một Trung Quốc” cho sự dị biệt của họ đối với quy chế Đài Loan. Nhưng nếu kết hợp với các biện pháp khác để tăng cường việc răn đe chống lại bất kỳ hành động xâm lược bất ngờ nào, chính sách này trong 50 năm qua vẫn có thể giúp cho việc gìn giữ hòa bình. Liệu Trung Quốc có thể cố tấn công Đài Loan vào năm 2027 không? Philip Davidson, Tư lệnh mãn nhiệm của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, nghĩ như vậy hồi năm 2021 và gần đây ông đã tái khẳng định việc đánh giá của mình. Nhưng liệu Hoa Kỳ và Trung Quốc có định sẵn cho cuộc chiến trên hòn đảo này không, đó là một vấn đề khác. Trong khi nguy hiểm là có thật, một kết quả như vậy không phải là không thể tránh khỏi.

Khi nhận xét về chính trị tại Việt Nam, không những các quan sát viên quốc tế mà ngay cả nhân dân đều băn khoăn trước câu hỏi: dưới chế độ CSVN, cả quân đội lẫn công an đều là những công cụ bảo vệ cho đảng và chế độ, nhưng tại sao thế lực của công an và đại tướng công an Tô Lâm lại hoàn toàn lấn át quân đội như thế?

Có nhiều chỉ dấu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã “lọt vào mắt xanh” Trung Quốc để giữ chức Tổng Bí thư đảng CSVN thay ông Nguyễn Phú Trọng nghỉ hưu. Những tín hiệu khích lệ đã vây quanh ông Huệ, 66 tuổi, sau khi ông hoàn tất chuyến thăm Trung Quốc từ 7 đến 12/04/2024.

“Hủ cộng”, tôi có thể hợm mình tuyên bố, với sự chứng thực của Google, là do tôi khai sinh trong khi mấy lời cảm thán tiếp nối là của Tố Hữu khi nhà thơ này, nhân chuyến thăm viếng Cuba, đã tiện lời mắng Mỹ: “Ô hay, bay vẫn ngu hoài vậy!” Gọi “khai sinh” cho hách chứ, kỳ thực, chỉ đơn thuần là học hỏi, kế thừa: sau “hủ nho”, “hủ tây” thì đến “hủ cộng”. “Hủ nho”, theo Việt Nam Tự Điển của Hội Khai Trí Tiến Đức, là “nhà nho gàn nát”, chỉ giới Nho học cố chấp, từng bị những thành phần duy tân, đặc biệt là nhóm Tự Lực Văn Đoàn, nhạo báng sâu cay vào thập niên 1930. Nếu “hủ nho” phổ biến cả thế kỷ nay rồi thì “hủ tây”, có lẽ, chỉ được mỗi mình cụ Hồ Tá Bang sử dụng trong vòng thân hữu, gia đình. Hồ Tá Bang là một trong những nhà Duy Tân nổi bật vào đầu thế kỷ 20, chủ trương cải cách theo Tây phương nhưng, có lẽ, do không ngửi được bọn mê tín Tây phương nên mới có giọng khinh thường: "Chúng nó trước hủ nho giờ lại hủ tây!" [1]
1234567Trang sauTrang cuối
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.