Người Việt Hải ngoại, đặc biệt là người Việt ở Mỹ cảm thấy buồn bực trước những con số lạnh lùng sau đây. Tin Đài Á châu Tự do của Mỹ, khắp nước “theo báo cáo năm 2006 của Ngân Hàng Thế giới chỉ có 2% dân số được học tập trong thời gian 13 năm hoặc nhiều hơn. Việt Nam xếp hạng chót trong khu vực Châu Á nếu xét theo tỷ lệ trong độ tuổi từ 20 đến 24, với 10% học lên tới đại học. Tỷ lệ này ở Trung Quốc là 15%, Thái Lan 41% và Hàn Quốc là 89%."
Tin trong nước, "theo Cục Công Nghệ Thông Tin thì năm nay có "70% thí sinh dự thi đại học đạt dưới điểm trung bình. Tổng số thí sinh trên điểm sàn khoảng 400 ngàn em, trong tổng số thí sinh dự kỳ thi tuyển năm nay là hơn 941 ngàn em. Hà Nội xếp thứ nhất, thành phố HCM đứng thứ 16."
Tin của Đài Á châu Tư do sau đó, các tỉnh Đồng Bằng Sông Cữu Long , với Tây Đô, là Vựa Lúa của cả nước, lại là nơi nền giáo dục thấp nhứt nước.
Về nội dung giáo dục, Viện hàn lâm Khoa học quốc gia Hoa kỳ khảo sát, theo Tiến sĩ Ray Gamble giám đốc chuơng trình học bổng, thì phần lớn sinh viên tại Việt Nam đều đang ở trong tình trạng 'thừa học thiếu hành'. Nói một cách khác, chương trình giảng dạy không theo kịp nhu cầu xã hội, tụt hậu so với khoa học kỹ thuật thế giới, nặng lý thuyết nhẹ thực hành, vì trường ốc thiếu trang thiết bị thí nghiệm và thực tập, thư viện thiếu sách vở cập nhựt. Cùng một dân tộc mà người Việt Hải ngoại ra đi với hai bàn tay trắng, đến Mỹ với môi trường giáo dục đầy đủ, tư do, thanh niên Việt ăn học có thua sắc dân nào đâu, kể cả người Mỹ Trắng.
Không phải người VN bây giờ như nông dân Nam Kỳ Lục Tỉnh khi xưa thời Cụ Đồ Chiểu tinh thần kháng Pháp cao, "thà đui mà giữ đạo nhà", không chịu học quốc ngữ do Pháp bó buộc, nên thà "vác giạ vay lúa, chớ không vay chữ" nữa. Trái lại, dù bị trị, người Việt trong thời Thực dân Pháp con đường "đi Tây" mà học Pháp của người Việt là con đường chống Pháp (đại ý câu nói của một vị Bộ Trưởng Thuộc đia của Pháp). Người Việt là người trong 17 thuộc địa của Pháp học Pháp và dạy Pháp ở Đại học hàng đầu của Pháp là Sorbonne về môn văn phạm Pháp. Qua thời kỳ độc lập Đệ nhứt và Đệ nhị Cộng hòa, ở Miền Nam hầu hết thành phần lãnh đạo quốc gia, nhân viên chánh phủ làm việc ở thủ đô Saigòn là người gốc gác ở các tỉnh có "ăn học" đàng hoàng, xuất thân các đại học ngoại quốc hay trong nước.
Dù chiến tranh, ở Miền Nam các vùng quan trọng đều có đại học. Viện Đại học Saigon sau khi đất nước chia đôi dơi từ Hà nội vào, phát triễn thêm gồm đủ các các khoa như các nước tiền tiến Pháp, Mỹ. Đại học Huế đầu tiên mở ở đất Thần Kinh.
Đại học Cantho được thành lập ngay tại Tây Đô, thủ phủ của Vựa Lúa Miền Nam. Hai đại học lớm của hai miền của đất nước, này là Viện gồm gần đủ các khoa. Việc giáo sư ngoại quốc đến giảng là chuyện cơm bữa của nền giáo dục đại học Việt Nam Cộng Hòa. Sinh viên giỏi đi du học bằng học bổng hay tự túc dù thời chiến tranh vẫn tung cánh khắp Tây Au, Bắc Mỹ, Uc châu, Nhựt và Phi luật tân, tùy nhu cầu của xã hội VN.
Riêng tại Miền Tây Vựa Lúa, ngoài Đại học Cantho có gần đủ các khoa. Đại Học Hòa Hảo tư thục tại An Giang, được nhà nước tài trợ rất nhiều đạt tại tỉnh sản xuất nhiều lúa gạo nhứt. Còn Miền Đông Nam Phần, Đại học Cao Đài ở Miền Đông giải quyết nhu cầu học vấn cho lớp trẻ gần nha, đặt tại Tây Ninh. Đại học Cộng đồng, trung tâm của Văn minh Miệt Vườn sắp chào đời, nếu VNCH không bị bị bức tử sẽ là sự bát đầu của một chuổi đại học cộng đồng khác ở các tỉnh lớn để giải quyết nhu cầu đào tạo những chuyên viên cần thiết cho nhu cầu địa phương và đất nước. Còn trung học đệ nhị cấp dạy tới Tú Tài 1 hoặc 2 đã đi xuống gần hết các quận. Chắc chắn dân số VN Cộng Hòa được học hành 13 năm trở lên lúc bấy giờ nhiều hơn thời CS bây giờ nay chỉ có 2% theo thống kê của của Ngân Hàng Thế giới công bố năm 2006. Thanh niên đậu Tú Tài 2 không có lao đao vào đại học như bây giờ, không phải chạy chọt kiếm việc làm sau khi tốt nghiệp như bây giờ thời CS.
Bằng Tú Tài 2 của VN Cộng Hòa mà Ô Triết đã học và đậu ở trường Petrus Ký Saigon được hầu hết các nước tiên tiến thừa nhận. Học sinh tốt nghiệp rồi chỉ cần học thêm sinh ngữ quốc gia đến học là được chấp nhận. Thế mà 32 năm sau VN "cầm cờ đứng chót" so với các nước Á châu -- ôi thật là đau đớn.
Giữa lúc tình hình giáo dục có nhiều vấn dề cần khắc phục như vậy, giữa lúc kinh tế VN đang khá lên, chớ không như thời ăn độn, mà chế độ CS Hà nội lại có dự trù tăng học phí và lệ phí lên gấp ba. Không biết Đảng Nhà Nước CS Hà nội thu thuế của nhân dân, bán tài nguyên của đất nước, nhận viện trợ của các nước, nhận tiền cho vay ưu đãi của các định chế tài chánh quốc tế để giúp đất nước và nhân dân VN, nhà cầm quyền CS Hà nội dùng làm gì, mà không tài trợ kiện toàn, phát triễn trường ốc, không tăng ngân sách điều hành và nhân sự cho ngành giáo dục và y tế. Trái lại cứ ép ngành giáo dục, y tế xã hội lấy thu lấy thu bù chi, dồn gánh nặng giáo dục cho gia đình học sinh, sinh viên, nhà giáo. Trên thế giới này, ngay cả nước Mỹ với khuynh hướng càng ít chánh quyền càng tốt mà chánh quyền vẫn dành một ngân sách rất lớn cho y tế, giáo dục để việc hưởng thụ được đồng đều hầu thăng tiến cần lao đồng tiến xã hội. Tại sao các "đại biểu nhân dân" không đặt vấn đề vi hiến những qui định, những thông báo, những dư luật đòi hỏi học sinh đóng học phí dưới vô vàn hình thức những lệ phí không tên, trong khi Hiến Pháp qui định giáo dục bó buộc và miển phí cho học sinh tiểu và trung học đê nhứt cấp. Chủ tịch Nước VC Nguyễn minh Triết, Thủ Tướng VC Nguyễn tấn Dũng và nhiều viên chức chánh phủ CS Hà nội đi ngoại quốc có thấy những thua sút, tụt hậu về giáo dục VN, lẽ ra không đáng có hay không. Ong Nông đức Mạnh có đi Nam Mỹ ít nhứt cũng có nghe thấy những hành động lời nói "vô giáo dục" này đây. Công an CS bóp họng bóp hầu một linh mục, một người dân Việt trước tòa. Công an bóp hạ bộ một mục sư trước mặt một sĩ quan cấp tá cười khoái trá. Công an dùng roi điện, dùi cui, xe voi rồng đàn áp, bắt thẩy lên xe như thẩy heo những nông dân biểu tình một cách hòa bình trước văn phòng 2 Quốc Hội. Bao nhiêu trẻ em, phụ nữ bị các dịch vụ mai mối được cán bộ đảng viên tham nhũng bao che lường gạt đem bán làm nô lệ tình dục ở Miên, Mã, Hàn, Đài.
Đã đến lúc những nhà cầm quyền CS Hà nội không thể mũ ni che tai về tệ trạng giáo dục VN nữa. Thủ Tướng VC Nguyễn tấn Dũng phải biết Miền Tây muốn hay không muốn cũng là Vựa Lúa của cả nước. Miền Tây đã biến VN trở thành nước xuất cảng gạo hạng nhì trên thế giới. Không đầu tư giáo dục cho vùng kinh tế trọng điểm này thì nông nghiệp VN sẽ đi về đâu, kinh tế VN sẽ mất đi một cột trụ chánh. Kỹ nghệ VN không thể một tháng, một năm trở thành tiền tiến như Tây Âu, Bắc Mỹ.
Ở các nước kỹ nghệ tiền tiến, nhà nước còn dùng ngân sách trợ cấp, nhiều biện pháp nâng đỡ nông nghiệp nữa là khác. Dân Miền Nam hiền lành chất phác, ít nói, không có nghĩa không biết mình bị thiệt thòi, bạc đãi. Đầu tư cho giáo dục là một đầu tư hiệu quả toàn diện, thâm hậu và lâu bền nhứt.