Trải qua nhiều năm, khoa học vẫn chưa hiểu rõ óc người già như thế nào. Việc trở ngại đầu tiên là bởi loài người có đời sống tương đối còn ngắn ngủi, nên các chuyên gia chưa đủ thời gian để nghiên cứu óc già biến chuyển ra sao. Chỉ khoảng một thế kỷ trước đây, năm 1900, người Mỹ có tuổi thọ 47. Ngày nay, tuổi thọ người Mỹ đã tăng cao hơn, lên tới 75.
Óc con người chỉ cân nặng 3 pounds, nhưng óc là bộ phận quan trong bậc nhất của cơ thể. Óc điều khiển tim đập đều đặn, giúp hơi thở điều hòa, và bảo tồn trí nhớ cho mỗi người trong chúng ta.
Mỗi khối óc chứa hơn trăm tỉ tế bào não, có nhiệm vụ phát điện từ hệ thần kinh ra ngoài và từ ngoài vào trong não. Tế bào thần kinh đưa tín hiệu tới hàng ngàn tế bào khác, vận tốc lên tới 200 dặm một giờ, liên hệ rất nhiều điện tín qua lại và tùy thuôc nhiều hóa chất trong não.
Gần đây, chúng ta hiểu rõ bệnh lãng quên Alzheimer một phần nào cũng là bởi tế bào thần kinh hết hoạt động khi già nua. Nếu không vì bệnh tật thì tế bào thần kinh vẫn còn khỏe mạnh cho tới lúc chết.
Chúng ta hiểu rõ vài ba điều căn bản khác của não như sau: 1) Ở tuổi từ 20 tới 90, cân lượng não sẽ càng ngày càng giảm, mất đi khoảng 5 tới 10%; 2) Những vết lõm xung quanh não càng ngày càng mở rộng ra; 3) Tích tụ đây đó những tế bào não chết đi, hợp lại thành từng mảng; và 4) Bệnh lãng quên khi về già không phải do tế bào não bị hư hại và bị chết đi như trước đây nhầm tưởng. Khi về già, những phản ứng tương tác hóa học trong não đã thuyên giảm. Thí dụ bệnh Alzheimer liên hệ hiện tượng viêm não khi về già đã sinh ra những tảng amyloid. Amyloid giết chết tế bào não, giảm trí nhớ.
Não già liên hệ hóa chất dopamine cũng thuyên giảm trong não. Khi giảm dopamine, sẽ giảm trí nhớ. Những khám phá quan trọng hơn gần đây cho biết lối sống ảnh hưởng tới não người già, như ăn uống quá kiêng khem có thể giảm tốc độ óc già. Ngược lại, tiểu đường sẽ làm óc bệnh nhân già hơn khi so sánh với người bình thường.
Thêm những yếu tố khác nữa cũng ảnh hưởng t ốt cho óc người già, thí dụ: 1) Vấn đề giáo dục tăng trưởng, sống trong những môi trường có đời sống tâm linh tốt, hoạt động và thể dục sẽ giúp sinh sản thêm tế bào não mới; 2) Tập thể dục ít nhất 45 phút mỗi lần, 3 lần mỗi tuần, sẽ giúp trí nhớ khá hơn khi về già. Tập thể dục giúp trí não sáng suốt hơn, giảm lãng quên hay bệnh Alzheimer. Trong một nghiên cứu khác cho thấy tập thể dục trong mội trường nhiều dưỡng khí còn giúp nẩy nở trọng khối não; 3) Nghỉ ngơi hay ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày sẽ chống được bệnh tật kinh niên, bảo vệ trí nhớ; 4) Bệnh cao huyết áp ảnh hưởng làm óc nhỏ lại và giảm trí nhớ. Dù uống thuốc để giảm cao máu nhưng óc vẫn bị teo và giảm trí nhớ như thường; 5) Cơ thể căng thẳng khiến kích thích tố cortisol ra nhiều, sẽ ảnh hưởng tế bào thần kinh khu hải mã (hippocampus) trong não, và 6) Di truyền ảnh hưởng tới não bộ người già.
Trong một nghiên cứu gần đây cho 3,000 người già tập luyện não bằng cách suy nghĩ khác nhau như tập nhớ, tập nhìn những con số và tập trung nhìn bằng mắt. Kết quả cho thấy sau 5 năm, những người này có thể suy nghĩ nhanh nhẹn hơn. Tập luyện não còn giúp người già mau mắn hơn trong công việc hàng ngày, như hiểu biết cách uống thuốc rõ ràng hơn hay cách tính toán tiền nong ít nhầm lẫn hơn.
Chúng ta hy vọng thêm những khảo cứu tương lai, như phương pháp gen (gene) trị liệu, cấy tế bào não phát sinh chất bạch đản đặc biệt, sẽ giúp tế bào não tăng trưởng. Hãy giữ gìn sức khỏe tốt là điều cần thiết giúp óc hoạt động lâu dài!
Trần Mạnh Ngô, M.D.; Ph.D.; e-mail: [email protected]; Xin mời ghé thăm Y Dược Ngày Nay, www.yduocngaynay.com, một Trang Web Y Khoa của người Việt viết cho người Việt.
Gửi ý kiến của bạn
