Trang Đất Việt: Tỉnh Cà Mau

Tỉnh Cà Mau, diện tích 5.330 km vuông. Dân số năm 2011 là: 1.232.000 người, mật độ trung bình 229 người/km vuông. Sắc dân: Kinh, Miên, Hoa, Tày. Gồm có: Thành phố Cà Mau, và 8 huyện: Đầm Dơi, Ngọc Hiển, Cái Nước, Trần Văn Thời, U Minh, Thới Bình, Năm Căn, Phú Tân. Tỉnh lỵ ở thành phố Cà Mau. Tỉnh Cà Mau phía bắc giáp tỉnh Kiên Giang, đông bắc giáp Bạc Liêu. Tây nam và đông nam giáp biển (307 km). Nhiệt độ trung bình là 26 độ C.

Lịch sử tỉnh Cà Mau: Thời Pháp thuộc chia Nam Kỳ thành 20 tỉnh, khi đấy Cà Mau là vùng đất thuộc tỉnh Bạc Liêu. Ngày 9-3-1956, chính phủ VNCH lấy quận Cà Mau, quận Quảng Xuyên và 4 xã của quận Giá Rai (xã Định Thành, Hoà Thành, Tân Thành, Phong Thạnh Tây) lập thành tỉnh Cà Mau. Ngày 22-10-1956, tỉnh Cà Mau được đổi tên thành tỉnh An Xuyên. Năm 1976, thì tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu hợp thành tỉnh Minh Hải. Năm 1996, tỉnh Minh Hải tách ra lại, thành hai tỉnh là tỉnh Bạc Liêu và tỉnh Cà Mau. Năm 1999, thành lập thành phố Cà Mau thuộc tỉnh Cà Mau.

Tỉnh Cà Mau kinh tế phát đạt, giao thông dễ dàng, thủy sản dồi dào, đất đai màu mỡ. Sông biển mênh mông, có rừng U Minh bao la, rậm rạp.

.

Di tích văn hóa của tỉnh Cà mau: Chùa Quan Âm, ở thành phố Cà Mau, hòa thượng Tô Quang Xuân cất khoảng thế kỷ 19, được vua Thiệu Trị sắc phong “Sắc tứ Quan Âm cổ tự”. Chùa Hưng Quảng xây khoảng năm 1950, thuộc Tịnh Độ cư sĩ hội Phật giáo Việt Nam; chùa có phòng thuốc Nam Phước Thiện được lập từ năm 1954, đã liên tục hoạt động cho đến nay. Đình Tân Hưng ở thành phố Cà Mau, trên nóc có hình 2 con rồng chầu, trước đình có bình phong bằng gạch, đắp hình hổ phục.

Lễ hội Kỳ Yên là lễ hội phổ biến cư dân vùng đồng bằng sông Cửu Long, thời gian tổ chức có thể thay đổi tùy mỗi địa phương. Lễ cúng bái Thần, Thần có thể là người có công với làng xã, như lập ấp, đào kênh, nhân vật thần thoại được suy tôn hoặc nhà vua sắc tứ ban tặng. Lễ cúng bắt đầu là lễ thỉnh Thần về, bằng nghi lễ rước kiệu về đình làng, vật cúng thường là heo quay, mâm xôi, bánh hỏi, ngũ quả... Đi theo sau đám rước là đội múa lân, tiếng trống rập rình, rộn rã. Cúng xong, những người tham dự xúm xít hưởng lộc (ăn uống), sau đó hát bội tới 3 ngày đêm, người xem đông nghìn nghịt, không khí luôn tưng bừng.

Mũi Cà Mau, là mũi đất tận cùng nơi cực nam của đất nước, thuộc huyện Ngọc Hiển, hàng năm nơi đây phù sa bồi ra biển khoảng 100m.

Năm Căn, vào thời VNCH vùng đất này là một quận của tỉnh An Xuyên nay là huyện Năm Căn, cách thành phố Cà Mau 53 km. Thị trấn Năm Căn bên Cửa Lớn và xa xa là cửa sông Bảy Háp, nằm về phía đông của vịnh Thái Lan. Năm Căn có một chợ nổi lớn, một sân bay xây dựng trước năm 1975, cảng Năm Căn với trọng tải tàu 5.000 tấn, là nơi xuất nhập khẩu của tỉnh. Năm Căn còn là nơi chế biến thức ăn cho gia súc từ cây mắm trắng của rừng rú ngập mặn, với nguyên liệu vô tận. 

Hòn Khoai thuộc huyện Ngọc Hiển, cách đất liền khoảng 15 km. Hòn Khoai có 5 đảo san sát nhau: Hòn Khoai, Hòn Sao, Hòn Đồi Mồi, Hòn Đá Lẻ, và Hòn Tương, tổng diện tích 4 km vuông, hòn đảo cao nhất 318m. Nơi đây đảo đá, đồi và rừng, có nhiều cây gỗ quí. 

.

Cà Mau có nhiều đầm ao, đất rộng nên qui tụ tới 3 vườn chim đông đúc: 

 - Vườn chim Đầm Dơi, chim đông đảo: Vịt nước, le le, cò... 

 - Vườn chim Lâm Viên ở trong công viên của thành phố Cà Mau, diện tích 2 ha, các loại chim: két, cò, le le...

 - Vườn chim Ngọc Hiển ở huyện Ngọc Hiển, diện tích 130 ha, bên sông Bảy Háp, nơi đây kênh rạch chằng chịt. Đây là vườn chim lớn nhất và chim đông nhất nước, chim hàng ngàn loại khác nhau, xôn xao cả một vùng rộng lớn.

Rừng U Minh Thượng và U Minh Hạ bên vịnh Thái Lan, rộng mênh mông, rừng tràm bạt ngàn, tràm đến mùa trỗ hoa, hương thơm bay thoang thoảng, với rừng rú bao la rậm rạp, muốn vào rừng phải dùng thuyền độc mộc, bơi len lỏi mới vào được.

.

.

 Cảm tác: Non nước Cà Mau

.

  Cà Mau rộng rãi, đất thênh thang

.

.

.

Nguyễn Lộc Yên