Hôm nay,  

Trần Duy Đức Và Đêm Nhạc Với Bằng Hữu - Phan Tấn Hải

25/07/201100:00:00(Xem: 8629)
Trần Duy Đức Và Đêm Nhạc Với Bằng Hữu

tran_duy_duc_july_2011-large-contentTrần Duy Đức ngẩn ngơ nhìn nắng chiều.(Ảnh VB)

Phan Tấn Hải

Đó là điều nhiều người chờ đợi đã lâu: Đêm Nhạc Thính Phòng Trần Duy Đức & Bằng Hữu... Một đêm nhạc của những tiếng mưa buồn trên núi rừng Pleiku, của những tiếng chim gọi nhau ở nơi không thể hiểu, và của những tiếng đàn cổ từ tình thân bằng hữu tiền kiếp...
Tôi không hiểu về nhạc lý, thực sự không hiểu một nốt nhạc nào, nhưng tôi thâm cảm được những cách Trần Duy Đức đam mê âm nhạc. Như một định mệnh, như cú sét ái tình một lần gặp, nhấc cây đàn lên dạo vài nốt, và rồi mãĩ mãi không rời. Cũng như khi một họa sĩ ngẩn ngơ suốt cả ngày khi gặp một màu sắc bất ngờ, hay như khi một nhà thơ trở nên trầm mặc suốt cả tháng chỉ để nghĩ về hai hay ba câu thơ, Trần Duy Đức có thể suốt cả ngày đêm chỉ lắng nghe những dòng nhạc trong tâm tưởng của anh, như những trầm lắng từ một ca khúc vọng lại từ các âm vực tiền kiếp. Thực như thế, ngay cả trong giấc ngủ, Trần Duy Đức cũng không rời âm nhạc, như anh từng tâm sự như thế.
Hiếm có người mê nhạc như Trần Duy Đức. Sinh năm 1953 tại Phú Nhuận, Sài Gòn, anh đã tự học nhạc và chơi đàn guitar. Tuy vậy, trước khi cầm đàn, trong thời còn ở bậc tiểu học, anh mê vẽ: năm lớp nhất (bây giờ gọi là lớp 5), học ở trường Võ Tánh ở Phú Nhuận, Trần Duy Đức vẽ một tấm tranh người mẹ nằm võng, và được giảỉ nhất hội họa toàn trường. Được thầy cô khuyến khích học vẽ, nhưng rồi một lần gặp cây đàn guitar, và cậu bé đã say mê tự học.
Năm 10 tuổi, Trần Duy Đức đã biết đàn đệm cho các chị trong xóm hát. Năm 16 tuổi, anh đã soạn ca khúc. Đam mê âm nhạc như thế, nhưng ở Việt Nam lại không có cơ hội học nhạc. Chỉ tới khi sang Hoa Kỳ, Trần Duy Đức mới ghi danh học các lớp sáng tác ca khúc tại Golden West College và Santa Ana College.
Trần Duy Đức kể rằng, cơ duyên học sáng tác nhạc đã cho anh gặp một số bạn âm nhạc. Một bạn học cùng lớp là nhạc sĩ Hoàng Khai Nhan, người có nhiều bản tình ca nổi tiếng và cũng là một nhiếp ảnh gia xuất sắc. Cũng chính Hoàng Khai Nhan đã chụp các tấm ảnh để sử dụng cho bích chương của “Đêm Nhạc Thính Phòng Trần Duy Đức & Bằng Hữu.” Và cũng chính Hoàng Khai Nhan là người thiết kế cho tấm bích chương cho đêm nhạc.
Trần Duy Đức đã đưa cho tôi xem cuốn sách giáo khoa về sáng tác ca khúc, có tên là “Music Notation” (Văn Phạm Viết Nhạc) của Mark McGrain, trong đó, theo lời Đức, là để viết nhạc theo quy ước quốc tế, để nước nào nhìn vào bản nhạc cũng hiểu. Màu giấy đã ố vàng, mép giấy đã cong... nhưng anh vẫn giữ bên cạnh nhiều cuốn khác để nhớ một thời học nhạc nơi lưu vong.
Trần Duy Đức kể rằng, anh may mắn được học nhạc tại Hoa Kỳ. Trong đó có những lớp rất gay go, như mỗi lần làm bài quiz thường lệ, thầy giáo đưa ra một bài thơ ngắn, và các sinh viên phải ngay tại chỗ phố nhạc bài thơ này – tùy theo thể nhạc mà thầy giaó yêu cầu.
Thí dụ, một bài thơ về cảnh đời sống nông thôn Mỹ, thì phải phổ thành một ca khúc theo thể nhạc country music – ngay trong lớp, không cần đàn, mà phảỉ viết ngay xuống giấy cho ra bản nhạc.
Những nhân vật theo học các lớp viết ca khúc -- gọi là các lớp songwriting – cũng có nhiều nghệ sĩ dị thường.
Trần Duy Đức kể, ngồi bên cạnh anh là một ông già Mỹ da trắng. Ông cụ cho biết cụ đã 70 tuổi, là nhạc sĩ vĩ cầm (violon) trong một dàn nhạc 50 năm. Ông cụ nói, bây giờ mới học songwriting vì muốn viết ca khúc, vì không học thì không thể biết.
Một bạn học cùng lớp, cũng ngồi bên Trần Duy Đức, là một cô nàng Mỹ da đen, đã tốt nghiệp 4 năm ở New York, tại một trường dạy nhạc về môn xướng âm, gọi là thanh nhạc. Và bây giờ cô vào học cũng vì muốn viết ca khúc.
Trần Duy Đức kể, từ đó anh đã liên tục vào các thư viện trong vùng Santa Ana, mượn và đọc các sách về âm nhạc ngày đêm, hiểu thêm về tinh hoa âm nhạc thế giới. Anh từ đó cũng tự học thêm đàn keyboard để soạn hoà âm, phối khí cho các ca khúc.
Anh kể, anh may mắn ở Mỹ, được học và được nghe nhiều, được biết và được nghiên cứu tinh hoa âm nhạc của nhiều dân tộc. Anh nói, nhạc ở Việt Nam có ngũ cung; Hoa Kỳ cũng có thang âm ngũ cung, nhưng khác biệt. Trần Duy Đức nói, dù vậy, học về văn phạm âm nhạc là một chuyện, nhưng mỗi nhạc sĩ có thành công hay không chỉ là nhờ hồn nhạc, bởi vì có những tiến sĩ âm nhạc nhưng vẫn không sáng tác nhạc được. Trong khi đó, Trịnh Công Sơn không cần văn bằng quốc tế nào, mà vẫn có các ca khúc xuất sắc.

tran_duy_duc_khanh_ly-large-contentCa sĩ Khánh Ly, nhạc sĩ Trần Duy Đức.(Ảnh Hoàng Khai Nhan)

Trần Duy Đức gần như suốt ngày sống với âm nhạc. Đây cũng là một yếu tố đã làm sức khỏe anh suy yếu. Đức thường khi ngồi trước máy điện toán viết nhạc, say mê quên giờ giấc, tới khi thấy ngoài trời sáng, chim bắt đầu hót thì mới giựt mình. Và cũng có khi, thao thức với những dòng nhạc mà không ngủ được, cho tới khi chợt ngủ quên bẵng đi.
Nhưng Trần Duy Đức kể rằng, bất cứ khi nào anh nằm xuống, nhắm mắt lạị, là trong đầu vang lên cả một khúc hòa tấu, y hệt như dàn nhạc đệm cho một cuốn phim. Do vậy, kể cả trong giấc ngủ, nhạc vẫn tràn ngập trong anh toàn thân.

Anh kể, có khi một số kỷ niệm thơ ấu quay trở lại, để trở thành một phần âm nhạc của anh. Thí dụ, Trần Duy Đức kể, trong ca khúc “Nếu Có Yêu Tôi” do anh phổ thơ Ngô Tịnh Yên, anh thực ra chỉ mượn vài ý và còn phần lớn là anh viết lại, trong đó anh có dùng nhóm chữ “rộn ràng nỗi đau.” Trần Duy Đức kể, vì trong đầu anh vẫn nhớ hoài câu “nỗi buồn rực rỡ” của nhà văn Nhã Ca viết trong một truyện ngắn mà anh đã đọc thời xưa thât xưa, trước 1975. Nhưng làm sao “nỗi buồn rực rỡ” chuyển hóa thành “rộn ràng nỗi đau” cũng là chuyện lạ, mà lại cách biệt cả nhiều thập niên.
Trần Duy Đức nói rằng anh soạn các ca khúc có khi làm rất nhanh, như trường hợp làm bản “Nếu Có Yêu Tôi” chỉ mất khoảng 20 phút, nhưng cũng có ca khúc anh mất tới nhiều tháng, hay cả năm, vì có khi làm dở dang, là ngưng lại một thời gian.
Đức kể rằng, lúc đó nhà thơ Ngô Tịnh Yên dọn nhà, nhờ Trần Duy Đức chở giùm các tủ sách từ nhà cũng sang nhà mới. Chỗ này cần mở ngoặc, Trần Duy Đức là người tốt bụng, nên thường được bằng hữu giang hồ nhờ giúp các chuyện linh tinh. Trước đó mấy ngày, Ngô Tịnh Yên có làm bài thơ nhan đề “Dịu Dàng Nỗi Đau,” và lúc đó in ra giấy cho Đức đọc.
Vừa nhìn bài thơ xong, Đức trong khi lái xe về, chỉ lấy ý bài thơ, và thêm lời vào, để trở thành ca khúc “Nếu Có Yêu Tôi.” Đức nói, về tới nhà là ngồi xuống, lấy giấy bút ra viết, chỉ mất 20 phút là xong bản nhạc. Đó là may mắn, còn nhiều bản nhạc khác mất thời gian nhiều hơn.
Thoạt tiên, tôi biết tới Trần Duy Đức như một nhạc sĩ tốt bụng. Nơi căn nhà cũ của Đức ở đường Hazard, gần góc Harbor, từng là nơi trú ngụ của thi sĩ triết gia Phạm Công Thiện, của nhà thơ Du Tử Lê... Tôi vẫn còn nhớ một vài lần, khi nhà văn Mai Thảo còn sống, bằng hữu giang hồ tới nhà Đức ngồi uống rượu là thường. Với những lần chở nhà văn Mai Thảo tới uống rượu, tôi đã quen với ngõ vào nhà Đức, kể cả những ổ gà nơi ngõ hẽm, khi gặp mùa mưa là phiền lắm.
Nhà thơ Phạm Công Thiện khi còn ở trong nhà Đức hồi thập niên 1990s, sau khi nhiều lần lắng nghe nhạc Trần Duy Đức, đã hứa là “sẽ viết một bài về nhạc Trần Duy Đức hay nhất từ trước tới giờ.” Tuy nhiên, bây giờ nhà thơ Phạm Công Thiện đã viên tịch rồi, mà chưa kịp viết gì.
Trần Duy Đức bây giờ trầm ngâm hơn thời xa xưa đó, thời bằng hữu văn nghệ cả chục người ngồi uống rượu nơi nhà Đức. Đêm “Nhạc Thính Phòng Trần Duy Đức & Bằng Hữu” vào cuối tháng 8-2011 này không phải do Trần Duy Đức tổ chức, bởi vì anh đang thời kỳ dưỡng bệnh và “không muốn phiền lòng nhiều người trong lúc anh tịnh dưỡng,” do vậy Ban Tổ Chức thực ra là bằng hữu văn nghệ quý mến rủ nhau làm. Trong nhiều bạn văn nghệ đó, có nhạc sĩ Hoàng Khai Nhan, người cùng đi học sáng tác năm xưa và là người đã chụp ảnh Trần Duy Đức, và thiết kế bích chương cho đêm nhạc.
Có thể nói gọn một lời về nhạc Trần Duy Đức hay không"
Nơi đây, xin trích lời của nhà thơ Du Tử Lê:
"Trong một bài viết năm 2003, tôi đã ghi lại (đúng vậy, gần một thập niên trước, tôi đã viết một bài về nhạc Trần Duy Đức) một số hình ảnh như sau:
“...Có lẽ những nét lạ lẫm dị thường trong Đức là do ảnh hưởng từ một tiền kiếp nào đó, theo nhận xét của một số bằng hữu. Nhà văn Lê Hà Nam, trong bài viết "Trần Duy Đức, Con Chim Đến Từ Núi Lạ Ngứa Cổ Hót Chơi" hồi năm 1992, đã ghi nhận:
"Tiếng cổ cầm Koto của người Phù Tang thời dựng nước vuốt theo từng nốt nhạc Trần Duy Đức, như sóng bạc đầu trên âm hưởng quần đảo, nghìn xưa. Phạm Công Thiện, có lần kể, một đạo sĩ Mỹ, bạn anh, từ Tây Tạng trở về, gặp Trần Duy Đức, đã buột miệng tiết lộ với anh rằng tiền kiếp Trần Duy Đức vốn là đạo sĩ của dòng tu khổ hạnh ở Kyoto. Dòng tu lâu đời nhất của xứ Thần Mặt Trời, tới nay, vẫn còn trên những đỉnh núi tuyết..."..."(hết trích)
Câu hỏi để lại nơi đây là, nhạc của Trần Duy Đức có phải lạ lẫm dị thường như ảnh hưởng từ tiền kiếp (theo lời Du Tử Lê), hay có đúng là tiếng cổ cầm Koto (theo lời Lê Hà Nam), hay là đang chờ một bài viết từ đỉnh cao núi tuyết (theo lời Phạm Công Thiện hứa)...
Xin trang trọng cùng mời tham dự Đêm Nhạc Thính Phòng Trần Duy Đức & Bằng Hữu.
GHI CHÚ:
Đêm nhạc được bảo trợ bởi Hội Ái Hữu Phố Núi Pleiku, bắt đầu từ lúc 6:30pm Chủ Nhật 28-8-2011. Xin mời tới sớm từ 6:00pm. Tại quán Emerald Bay, 5015 W Edinger Ave. Ste V., Santa Ana, California. Có góp mặt của nhiều văn nghệ sĩ để cùng ôn lại những kỷ niệm với Trần Duy Đức. Ca sĩ: Anh Dũng, Như Mai, Ninh Cát Loan Châu, Hương Thơ… và những ca sĩ nổi danh đã từng hát nhạc TDĐ. Nhạc sĩ: Nguyễn Đình Toàn, Vũ Thành An, Hoàng Khai Nhan và Trần Duy Đức... Thi Sĩ: Tô Thùy Yên, Ngô Tịnh Yên, Nguyễn Nam An… MC và Điều Hợp Chương Trình: Như Hảo, và Phan Dụy. Ban nhạc: Do nhạc sĩ Lê Ngọc đảm trách.
Vé có 3 hạng: 25$, VIP 50$, Bảo trợ 100$. Vé bán ở Tú Quỳnh (714) 531-4284, Emerald Bay Restaurant (714) 775-5161; Nguyệt Hạnh (714) 220-7091.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trong bài viết “Thế thời không phải thế” đăng trên Việt Báo ngày 4 tháng 4 về sau 100 ngày hành xử của tổng thống Trump (*), tôi có dự đoán rằng bên Dân Chủ sẽ giữ thế im lặng nhiều hơn lên tiếng ồn ào chống những việc làm của ông Trump và đảng Cộng Hòa vì muốn ông Trump tự sa lầy dẫn đến hậu quả đảng Cộng Hòa sẽ bị mất ghế, mất chủ quyền đa số trong lưỡng viện quốc hội quốc gia. Cho đến nay gần sáu tháng tổng thống, ông Trump vẫn tiếp tục gây hấn với thế giới và một số lớn thành phần dân chúng Mỹ và đảng đối lập vẫn giữ sự im lặng, thỉnh thoảng vài người lên tiếng một cách yếu ớt, kiểu Tôn Tẩn đối phó với Bàng Quyên.
Ngày 12/6/2025, từ văn phòng làm việc tại gia của mình ở Washington DC, ký giả, xướng ngôn viên kỳ cựu gần 28 năm của ABC News, Terry Moran loan báo đơn giản: “Có lẽ các bạn đã biết, tôi không thuộc về nơi đó nữa. Tôi sẽ ở đây, tại nền tảng Substack này. Có rất nhiều việc mà tất cả chúng ta cần phải làm trong thời gian đất nước quá nhiều vết nứt. Tôi sẽ tiếp tục tường thuật, phỏng vấn, để gửi đến các bạn sự thật, với tư cách là một nhà báo độc lập. Tôi là một ký giả độc lập.” Từ hôm đó, Terry Moran chính thức bước ra khỏi “luật chơi” của truyền thông dòng chính. Và cũng ngay ngày hôm đó, Terry Moran là danh khoản xếp thứ hạng đầu tiên (#1) về số người theo dõi (follower), số “subscriber” trả phí theo tháng và năm.
Ngày 2/7/2025 Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump thông báo ngắn gọn trên mạng xã hội Truth rằng Việt-Mỹ đã thỏa thuận để Hoa Kỳ áp thuế 20% lên hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam và 40% trên hàng hóa trung chuyển qua Việt Nam; ngược lại Việt Nam đánh thuế 0% vào hàng hóa mua của Mỹ...
Ngài tự nhận trọn đời ngài chỉ là một nhà sư đơn giản, nhưng sóng gió tiền định đã đưa ngài vào ngôi vị Đức Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 14 để gánh vác chức lãnh đạo cả đạo và đời cho dân tộc Tây Tạng từ khi ngài còn thơ ấu. Ngài từ những ngày mới lớn, miệt mài tu học theo lời Đức Phật dạy về hạnh từ bi và trí tuệ, nhưng từ khi chưa đủ tuổi thành niên đã chứng kiến khắp trời khói lửa chinh chiến để tới lúc phải đào thoát, vượt nhiều rặng núi Hy Mã Lạp Sơn để xin tỵ nạn tại Ấn Độ.
Zohran Mamdani tuyên bố tranh cử thị trưởng New York vào tháng 10/2024. Khi đó, phần lớn New York vẫn không biết đến vị lập pháp tiểu bang 33 tuổi này là ai. Ngày 1/7/2025, Zohran Mamdani chính thức đánh bại cựu Thống đốc Andrew Cuomo, chiến thắng vòng bầu cử sơ bộ cuộc tranh cử thị trưởng New York vào tháng 11/2025.
Tồn tại qua hơn hai thế kỷ, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ chưa bao giờ là một cánh cửa vô tri. Mỗi nhiệm kỳ Tòa để lại một dấu ấn ảnh hưởng đến đời sống người dân. Có nhiệm kỳ, Roe v. Wade1 mất hiệu lực, tòa cắt quyền phá thai khỏi tay người phụ nữ, coi như món nợ trả về từng tiểu bang, tự lo tự liệu. Có nhiệm kỳ, cánh cửa Affirmative Action2 sập lại, đám trẻ da màu nghèo khỏi cơ hội cầu tiến. Có nhiệm kỳ, Tòa thả lỏng súng đạn, cãi vã sân trường cũng đủ gây đổ máu3. Nhưng cũng đã có những nhiệm kỳ Tòa đứng thẳng lưng, bảo vệ người dân buộc Bạch Ốc Nixon phơi ra hồ sơ mật với Pentagon Papers
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
DB Derek Trần: Tôi làm tất cả để bảo vệ cộng đồng mình trong vấn đề di trú

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.