Du Tử Lê: Tùy Bút Trên Ngọn Tình Sầu, Như Những Tảng Đá Quý
Bìa sách mới của Du Tử Lê.
Trần Thu Miên
Tùy bút Du Tử Lê thật khó đọc vì lối viết của ông quá cô đọng và mang nhiều ấn tượng cùng biểu tượng đôi khi rất siêu hình. Ông kể lại chuyện đời mình và đời những người thân quen: những gì đã thấy, đã nghe, đã sống bằng chữ nghĩa của ông. Chữ nghĩa trong tùy bút của ông dường như những tảng đá quí được mài dũa để tạc thành hình tượng với đủ loại hình dạng màu sắc.
Người đàn ông viết tùy bút giống như nhà Nhân Chủng Học đã đi qua và đã sống nhiều nơi chốn. Ông thu thập nhiều chứng tích của mỗi đoạn đời mỗi đời sống ở những không gian thời gian trải dài theo năm tháng. Ông ta trân quí những chứng tích mình thu thập được dù có cái lành cái xứt và xếp đặt trong “thư tàng” của mình. Cứ thỉnh thoảng lấy ra từng cái lau chùi thật kỹ rồi xếp lại. Mỗi lần lau chùi như thế, ông lại tìm ra được ý nghĩa mới của từng chứng tích, mà còn có vẻ thâm sâu hơn lần đầu ông thu lượm được. Ông cứ lau đi lau lại, rồi xếp theo các thứ tự khác nhau. Có lần ông xếp theo ngày tháng và nơi chốn ông đã đến rồi đi. Có khi ông xếp theo những liên hệ về nhân tình, lịch sử và văn hóa từng vùng từng loại người ông đã có cơ hội gặp gỡ học hỏi và sống với họ dù chỉ trong khoảnh khắc.
Người đàn ông viết tùy bút tuổi cũng đang xế chiều: “Như đa số những đàn ông khi đã bước vào tuổi “tri thiên mệnh,” thường có khuynh hướng trở lại chu kỳ đầu. Chu kỳ tuổi thơ.” (DTL, Trên ngọn tình sầu, tr. 11). Và đúng thế, nhưng còn hơn thế nữa vì ông ta không chỉ kể chuyện cuộc đời của ông, của người thân quen như những câu chuyện cuộc đời bằng chữ nghĩa “kể lể” của các loại tùy bút thông thường. Những nỗi khổ đau hay hạnh phúc được ông kể lại bằng những ẩn dụ hay biểu tương rất siêu hình rất công phu. Ông ta muốn nói gì khi kể: “Đó cũng là lúc đám cò trắng đã nhúng đôi chân vào những vũng nước, như sự nấn, nuối của những trận mưa vài ngày trước…” (DTL, Trên ngọn tình sầu, tr. 17). Người đàn ông đã sống và sống rất thật để đến cuối đời mới có thể “phán” như đạo sĩ xuống núi dạy môn đệ mình bài học làm người: “Bất hạnh là thuộc từ của đời sống. Cuộc sống sẽ khác đi biết bao, nếu ta có thể đem lòng biết ơn cả những bất hạnh mà, nó đã đem đến cho ta…” (DTL, Trên ngọn tình sầu, tr. 27).
Người đàn ông “đang già?” viết tùy bút về đời mình. Hình bóng mẹ ông lúc lãng đãng lúc rõ ràng trên khung hình ký ức. Ông kể về sự phân ly mẹ con lúc còn thơ khi ông không được chui nách mẹ ngủ vì gia đình ra “Nghị Quyết: Lớn quá rồi, không được ngủ với mẹ nữa!” (Trên ngọn tình sầu, tr. 34). Người đàn ông “bú sữa mẹ hoài không chán!” Mẹ, người tình, và nhiều người đàn bà khác đã đến và đã bỏ lại ông giữa cuộc đời.
Người đàn ông viết tùy bút kể lể về những mối tình ngang trái và những bạn bè đã làm nên cuộc đời ông, thi ca ông, văn chương ông. Bây giờ càng ngày ông càng linh cảm rõ ràng như tiên tri về đời mình: “Cũng vậy. Tôi đã. Tôi đang thả nốt những mùa trăng cuối của mình, xuống vườn sau, ngôi nhà những ân tình, bằng hữu khác…” (Trên ngọn tình sầu, 49). Khi vĩnh biệt một bằng hữu thân thiết từ thuở thanh xuân ông đã khẳng định: “Tôi cho, thời gian dù quyền năng tới đâu, cũng có lúc sẽ bị thần chết vô hiệu hóa…..Đó là lúc con người thực sự được giải thoát khỏi nhà tù mang tên Thời Gian…” (Trên ngọn tình sầu, 68).
Giữa mẹ, người tình, và bạn bè, ông vẫn còn có quê hương. Dù quê hương ấy chỉ còn nguyên vẹn trong một góc tối của ký ức. Người ta vẫn nhớ về quê xưa bất chợt trong một đêm mưa hay nghe một bài hát quen. Ông nhớ về quê cũ những đêm nằm nghe mưa trên mái nhà: “Đêm, mưa thúc bầy ngựa soải vó rầm rập trên mái nhà. Như cuộc rượt đuổi bất tận của bâng khuâng những mối sầu, xưa. Nỗi niềm cũ: Quê nhà một thời. Khuất, lấp.” (Trên ngọn tình sầu, tr. 71). Ông đang viết tùy bút hay làm thơ? Mưa vỗ trên mái nhà như bầy ngựa soải vó. Nghe thơ quá là thơ. Đối với ông chắc không có ranh giới, phân chia giữa thơ và tùy bút. Đọc thơ ông như đọc tùy bút hay tuỳ bút như thơ cũng đều đẹp đều tan tác lòng người.
Người đàn ông kết thúc tùy bút 2011 Trên Ngọn Tình sầu bằng một bức thư viết cho một cô gái, con của người tình đầu của ông (?). Người tình đầu này chiếm ngự một chỗ rất đặc biệt rất trân quí trong trái tim ông. Người yêu ông mãnh liệt cuồng tín đến ngót nửa đời. Trái tim cô (bà), tình yêu cô (bà) vẫn chỉ dành riêng cho ông trong âm thầm cô độc. Bởi thế khi biết tin về sự ra đi vĩnh viễn của người tình mang tên HC, ông đã phải bật khóc. “Mới chiều qua, sau khi thông báo về cái chết của cô HC, với bạn, chú đã bật khóc. Chú không thể kiềm chế, nén xuống lâu hơn…” (Trên ngọn tình sầu, tr. 114).
Người đàn ông viết tùy bút đời mình đã khóc lúc mẹ chết, đã tan tác lúc bạn bè ra đi…và khóc như trẻ thơ khi hay tin người tình đầu đã về với thiên thu. Thế nhưng, trong rừng chữ nghĩa thăng trầm của đời ông. Ông vẫn còn có một niềm tin. Tin vào thế giới bên kia. Tin rằng thân xác ta dù sẽ tan thành bụi tro nhưng linh hồn con người vẫn hiện hữu vô biên. Người đàn ông vẫn Niệm Phật và sẽ còn viết những tùy bút khác để kể chuyện đời mình, chuyện tình rất riêng tư, nhưng đã kết tụ thành văn chương thi ca cho mọi người ở cõi chung. Chuyện đời ông rất giống và rất khác những cuộc đời chung quanh. Người đàn ông đang viết nốt tùy bút đời mình như những mảnh trăng cuối cùng sẽ rụng xuống dòng sông kiếp người.
Trần Thu Miên, Boston cuối năm 2011.
Bìa sách mới của Du Tử Lê.Trần Thu Miên
Tùy bút Du Tử Lê thật khó đọc vì lối viết của ông quá cô đọng và mang nhiều ấn tượng cùng biểu tượng đôi khi rất siêu hình. Ông kể lại chuyện đời mình và đời những người thân quen: những gì đã thấy, đã nghe, đã sống bằng chữ nghĩa của ông. Chữ nghĩa trong tùy bút của ông dường như những tảng đá quí được mài dũa để tạc thành hình tượng với đủ loại hình dạng màu sắc.
Người đàn ông viết tùy bút giống như nhà Nhân Chủng Học đã đi qua và đã sống nhiều nơi chốn. Ông thu thập nhiều chứng tích của mỗi đoạn đời mỗi đời sống ở những không gian thời gian trải dài theo năm tháng. Ông ta trân quí những chứng tích mình thu thập được dù có cái lành cái xứt và xếp đặt trong “thư tàng” của mình. Cứ thỉnh thoảng lấy ra từng cái lau chùi thật kỹ rồi xếp lại. Mỗi lần lau chùi như thế, ông lại tìm ra được ý nghĩa mới của từng chứng tích, mà còn có vẻ thâm sâu hơn lần đầu ông thu lượm được. Ông cứ lau đi lau lại, rồi xếp theo các thứ tự khác nhau. Có lần ông xếp theo ngày tháng và nơi chốn ông đã đến rồi đi. Có khi ông xếp theo những liên hệ về nhân tình, lịch sử và văn hóa từng vùng từng loại người ông đã có cơ hội gặp gỡ học hỏi và sống với họ dù chỉ trong khoảnh khắc.
Người đàn ông viết tùy bút tuổi cũng đang xế chiều: “Như đa số những đàn ông khi đã bước vào tuổi “tri thiên mệnh,” thường có khuynh hướng trở lại chu kỳ đầu. Chu kỳ tuổi thơ.” (DTL, Trên ngọn tình sầu, tr. 11). Và đúng thế, nhưng còn hơn thế nữa vì ông ta không chỉ kể chuyện cuộc đời của ông, của người thân quen như những câu chuyện cuộc đời bằng chữ nghĩa “kể lể” của các loại tùy bút thông thường. Những nỗi khổ đau hay hạnh phúc được ông kể lại bằng những ẩn dụ hay biểu tương rất siêu hình rất công phu. Ông ta muốn nói gì khi kể: “Đó cũng là lúc đám cò trắng đã nhúng đôi chân vào những vũng nước, như sự nấn, nuối của những trận mưa vài ngày trước…” (DTL, Trên ngọn tình sầu, tr. 17). Người đàn ông đã sống và sống rất thật để đến cuối đời mới có thể “phán” như đạo sĩ xuống núi dạy môn đệ mình bài học làm người: “Bất hạnh là thuộc từ của đời sống. Cuộc sống sẽ khác đi biết bao, nếu ta có thể đem lòng biết ơn cả những bất hạnh mà, nó đã đem đến cho ta…” (DTL, Trên ngọn tình sầu, tr. 27).
Người đàn ông “đang già?” viết tùy bút về đời mình. Hình bóng mẹ ông lúc lãng đãng lúc rõ ràng trên khung hình ký ức. Ông kể về sự phân ly mẹ con lúc còn thơ khi ông không được chui nách mẹ ngủ vì gia đình ra “Nghị Quyết: Lớn quá rồi, không được ngủ với mẹ nữa!” (Trên ngọn tình sầu, tr. 34). Người đàn ông “bú sữa mẹ hoài không chán!” Mẹ, người tình, và nhiều người đàn bà khác đã đến và đã bỏ lại ông giữa cuộc đời.
Người đàn ông viết tùy bút kể lể về những mối tình ngang trái và những bạn bè đã làm nên cuộc đời ông, thi ca ông, văn chương ông. Bây giờ càng ngày ông càng linh cảm rõ ràng như tiên tri về đời mình: “Cũng vậy. Tôi đã. Tôi đang thả nốt những mùa trăng cuối của mình, xuống vườn sau, ngôi nhà những ân tình, bằng hữu khác…” (Trên ngọn tình sầu, 49). Khi vĩnh biệt một bằng hữu thân thiết từ thuở thanh xuân ông đã khẳng định: “Tôi cho, thời gian dù quyền năng tới đâu, cũng có lúc sẽ bị thần chết vô hiệu hóa…..Đó là lúc con người thực sự được giải thoát khỏi nhà tù mang tên Thời Gian…” (Trên ngọn tình sầu, 68).
Giữa mẹ, người tình, và bạn bè, ông vẫn còn có quê hương. Dù quê hương ấy chỉ còn nguyên vẹn trong một góc tối của ký ức. Người ta vẫn nhớ về quê xưa bất chợt trong một đêm mưa hay nghe một bài hát quen. Ông nhớ về quê cũ những đêm nằm nghe mưa trên mái nhà: “Đêm, mưa thúc bầy ngựa soải vó rầm rập trên mái nhà. Như cuộc rượt đuổi bất tận của bâng khuâng những mối sầu, xưa. Nỗi niềm cũ: Quê nhà một thời. Khuất, lấp.” (Trên ngọn tình sầu, tr. 71). Ông đang viết tùy bút hay làm thơ? Mưa vỗ trên mái nhà như bầy ngựa soải vó. Nghe thơ quá là thơ. Đối với ông chắc không có ranh giới, phân chia giữa thơ và tùy bút. Đọc thơ ông như đọc tùy bút hay tuỳ bút như thơ cũng đều đẹp đều tan tác lòng người.
Người đàn ông kết thúc tùy bút 2011 Trên Ngọn Tình sầu bằng một bức thư viết cho một cô gái, con của người tình đầu của ông (?). Người tình đầu này chiếm ngự một chỗ rất đặc biệt rất trân quí trong trái tim ông. Người yêu ông mãnh liệt cuồng tín đến ngót nửa đời. Trái tim cô (bà), tình yêu cô (bà) vẫn chỉ dành riêng cho ông trong âm thầm cô độc. Bởi thế khi biết tin về sự ra đi vĩnh viễn của người tình mang tên HC, ông đã phải bật khóc. “Mới chiều qua, sau khi thông báo về cái chết của cô HC, với bạn, chú đã bật khóc. Chú không thể kiềm chế, nén xuống lâu hơn…” (Trên ngọn tình sầu, tr. 114).
Người đàn ông viết tùy bút đời mình đã khóc lúc mẹ chết, đã tan tác lúc bạn bè ra đi…và khóc như trẻ thơ khi hay tin người tình đầu đã về với thiên thu. Thế nhưng, trong rừng chữ nghĩa thăng trầm của đời ông. Ông vẫn còn có một niềm tin. Tin vào thế giới bên kia. Tin rằng thân xác ta dù sẽ tan thành bụi tro nhưng linh hồn con người vẫn hiện hữu vô biên. Người đàn ông vẫn Niệm Phật và sẽ còn viết những tùy bút khác để kể chuyện đời mình, chuyện tình rất riêng tư, nhưng đã kết tụ thành văn chương thi ca cho mọi người ở cõi chung. Chuyện đời ông rất giống và rất khác những cuộc đời chung quanh. Người đàn ông đang viết nốt tùy bút đời mình như những mảnh trăng cuối cùng sẽ rụng xuống dòng sông kiếp người.
Trần Thu Miên, Boston cuối năm 2011.
Gửi ý kiến của bạn
